Finland en Zweden flirten met de NAVO
Finland kruipt dichter naar de NAVO toe. Samen met Zweden. Een nieuwe overeenkomst zorgt ervoor dat bij "rampen, onrust en bedreigingen voor de veiligheid" NAVO-troepen kunnen worden ingezet. En er kan beter militair worden samengewerkt. Dat heeft de Finse minister van Buitenlandse Zaken bekendgemaakt.
Waarom? De grote oosterbuur Rusland is de laatste tijd een tikkeltje onvoorspelbaar. Zie Oost-Oekraïne, de Krim en iets verder terug in de tijd het militaire uitstapje naar de regio's Abchazië en Zuid-Ossetië in Georgië.
Geen lid van de NAVO
Mocht je het nog niet weten: Finland en Zweden zijn dus geen lid van de NAVO. Maar het leek de twee Scandinavische landen toch goed om nu de banden met de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie een beetje aan te halen. Ze werken overigens op internationaal gebied al nauw samen met het militaire bondgenootschap.
De niet blauw gekleurde landen zijn lid van de NAVO. Hoe donkerder, hoe ouder het lidmaatschap. In 2004 kwamen de Baltische staten en enkele Oost-Europese landen erbij | NAVO
Kijkend naar de kaart is het opvallend dat deze twee EU-lidstaten geen lid zijn van de NAVO. Zelfs de voormalige Sovjet-staten Estland, Letland en Litouwen zijn lid. En Turkije. Dus wat zit erachter? Ten eerste blijkt uit tal van opiniepeilingen dat een grote meerderheid van de Zweden en de Finnen lidmaatschap helemaal niet ziet zitten, al wordt die meerderheid wel kleiner.
Neutraal
Voor Zweden geldt dat het land strikt neutraal wil blijven. Sinds 1814, al 200 jaar dus, is het land niet meer in oorlog geweest. Zelfs tijdens de Tweede Wereldoorlog kozen de Zweden als een van de weinige landen geen partij. Een lidmaatschap van een militair bondgenootschap past niet bij die neutrale politiek. Dat geldt ook voor Zwitserland, Oostenrijk (sinds het in 1955 zelfstandig werd) en Ierland, andere opvallende niet-leden.
Deze foto geeft het anti-NAVO-sentiment in Zweden weer. Tijdens een NAVO-oefening in 2007 in de haven van Göteborg steekt een demonstrant een middelvinger op naar een NAVO-schip | EPA
Relatiestatus: 'ingewikkeld'
Hoe zit het dan met Finland? Dat wil ook neutraal blijven, maar heeft ook nog eens een relatiestatus met Rusland die historisch gezien op 'ingewikkeld' staat.
Finland maakte tot 1917 onderdeel uit van het tsaristische Russische Rijk. Het kreeg onafhankelijkheid na de Oktoberrevolutie in Rusland, maar raakte het bijna weer kwijt door geruzie met de Sovjet-Unie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Gevechten met het Rode Leger van Stalin hebben een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van een sterke Finse identiteit. Tijdens de Koude Oorlog die volgde, trok Finland richting het Westen, maar had geen zin in een politieke confrontatie met de grote machtige oosterbuur. Geen NAVO-lidmaatschap dus. En nog steeds niet.
Op deze foto is te zien hoe een Finse soldaat een Russische spion executeert in 1942. Deze foto, samen met 300 andere, werd 50 jaar verborgen gehouden vanwege het extreme geweld, maar ook vanwege angst voor een reactie uit Rusland. Het illustreert de moeizame relatie met Rusland | AFP
Tot zover honderd jaar Fins-Russische geschiedenis in een paar zinnen. En in één woord: ingewikkeld.
Lid worden?
Terug naar het nu: geen enkel ander EU-land is economisch zo nauw verbonden en geen ander EU-land deelt zo'n lange grens met Rusland (1300 kilometer). Finland is er niet gerust op. Tel daar de recente militaire conflicten van Rusland bij op en Finland lijkt een reden te hebben om de deur een beetje op een kier te zetten voor toetreding. In dat geval kan het met zekerheid rekenen op alle partners, mocht Rusland uit zijn slof schieten aan de Finse grens.
Is die angst gegrond? Dat is moeilijk te zeggen. Wel heeft de Russische premier Medvedev laten weten dat Rusland "zal antwoorden" als Finland en Zweden tot de NAVO toetreden. En Rusland heeft door militaire oefeningen in grensgebieden de afgelopen jaren zowel Zweedse als Finse wenkbrauwen doen fronsen.
De Finse minister van Defensie Carl Haglund | EPA
In juni liet de Finse minister van Defensie Carl Haglund weten dat Finland er serieus over na moet denken om bij de NAVO te willen horen en er een referendum over te houden. "Ik denk dat motieven om bij de NAVO te horen sterker zijn dan ooit", zei hij in gesprek met Reuters. "Rusland is weliswaar geen directe bedreiging voor Finland nu, maar het is erg onvoorspelbaar."
Of het tot een lidmaatschap komt? Ook dat is moeilijk te voorspellen. Zowel de Finse als Zweedse bevolking is in meerderheid tegen, maar door de nieuw getekende overeenkomst staan Finland en Zweden wel dichter bij de NAVO dan ooit.
Door: Emil