NOS NieuwsAangepast

Trevor Hill ontdekte geheim D-day

Door correspondent Arjen van der Horst

Het was een boodschap die de burgers van bezet Europa in een juichstemming bracht. Op de ochtend van 6 juni 1944 hoorden ze op de BBC World Service de stem van de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower.

"People of Western Europe, a landing was made this morning on the coast of France by troops of the Allied Expeditionary Force. This landing is part of a concerted united nations plan for the liberation of Europe."

De invasie van Normandië was in het diepste geheim voorbereid. De boodschap van Eisenhower werd pas uitgezonden toen de eerste geallieerden al aan land waren gegaan. Die dag zou de geschiedenis ingaan als D-day.

"Dit is raar"

Vier uur voor de invasie begon, wist één man al precies wat Eisenhower ging zeggen. Hij zou de eerste burger worden die op de hoogte raakte van de grootscheepse militaire operatie. Die man was Trevor Hill, een 18-jarige studiomanager van de BBC Overseas Service, die gevestigd was in de kelders van een warenhuis in Oxford Street.

In de vroege ochtend van 6 juni zat zijn nachtdienst er bijna op, toen hij de opdracht kreeg de studio in gereedheid te brengen voor een nieuwsuitzending. "Ik dacht nog: dit is raar. We deden elke dag op vaste tijdstippen nieuwsuitzendingen die gericht waren op de verschillende landen in bezet Europa. Maar voor dat tijdstip stond er geen nieuwsuitzending gepland", vertelt de nu 88-jarige BBC-man.

Trevor Hill bracht de studio in gereedheid en even later kreeg hij een telefoontje dat hem opnieuw de wenkbrauwen deed fronsen. Een pakje zou bij hem worden afgeleverd per speciale koerier. "Het bleken Amerikaanse militairen te zijn. Mijn chef droeg me op het pakketje mee te nemen de studio in en de geluidsniveaus te testen."

Geheimhouding

In de studio opende Hill het pakje. Het bevatte een geluidsopname op een 12 inch plaat. "Het eerste wat me opviel, was de afkorting AFRS die op de plaat stond. Ik had geen idee wat het betekende. Later kwam ik erachter dat het stond voor Armed Forces Radio Service. We hadden nog nooit eerder zo'n plaat gehad."

Hill legde de plaat op de draaitafel om de geluidsniveaus te controleren. "Ik hoorde die eerste woorden: 'People of Western Europe, a landing was made this morning on the beaches of Normandy'. Ik dacht: gosh! Ik herkende de stem. Wij wisten natuurlijk van niets. Later hoorde ik dat de invasie oorspronkelijk voor 5 juni was gepland, maar die was met een dag uitgesteld vanwege de slechte weersomstandigheden."

Trevor Hill hoorde de eerste woorden van Eisenhower vier uur voordat de operatie zou beginnen. Tot dat moment moest de BBC-man absolute geheimhouding in acht nemen.

Ongelooflijke dag

"Het hoofdkwartier van Eisenhower had twee mannen meegestuurd die een beetje op Stan Laurel en Oliver Hardy leken", grinnikt Hill. "We hoorden later dat het twee agenten van de geheime dienst MI5 waren. Omdat ik de boodschap van Eisenhower al had gehoord, volgden ze me op de voet. Ik mocht niet met mijn ouders bellen, ik mocht met niemand spreken. Ze vergezelden me zelfs naar het toilet."

Om kwart voor negen die ochtend liep radiopresentator John Snagge de studio binnen om het nieuws te presenteren. Hij had nog geen idee dat hij de toespraak van Eisenhower moest aankondigen. "We speelden de plaat en iedereen in de studio was de hele dag opgewonden. Het was een ongelooflijke dag."

Na de uitzending legde Hill de toespraak van Eisenhower op een plank waar geluidsopnames werden bewaard voor het archief. "Een week later liep ik de nieuwsstudio binnen en zag ik dat de plaat er nog steeds lag. Ik houd altijd van een opgeruimde studio en ik vroeg aan het BBC-archief waarom ze hem niet hadden meegenomen. Ze zeiden dat het een opname was van de AFRS en niet van de BBC, en ze zagen geen reden om de plaat in het archief te bewaren."

Originele opname

Hill besloot de opname mee naar huis te nemen. Een half jaar later gingen de Britten en Amerikanen op zoek naar de originele opname. Na een lange zoektocht kwamen ze uiteindelijk terecht bij Hill, die hem plichtsgetrouw teruggaf. Maar niet voordat hij een kopie voor zichzelf had gemaakt.

Als hij het origineel niet had teruggegeven, was hij misschien wel een rijk man geweest. "Begin jaren negentig kreeg ik een telefoontje van een Amerikaan. Of ik de originele opname van de Eisenhower-toespraak nog had. Hij bood me 30.000 pond aan. Ik moest hem helaas teleurstellen", zegt Hill met een glimlach.

Maar waar is de originele opname dan wel? Navraag bij de BBC levert niets op. Volgens Simon Rooks, het hoofd van het BBC-archief, is er geen spoor meer van de plaat te vinden. De waarschijnlijke verklaring is dat de BBC een kopie van de originele opname heeft gemaakt. Het belangrijkste is dat de toespraak van Eisenhower bewaard is gebleven. Ook Hill kan zijn kopie niet meer vinden. "Ach, ik heb dozen vol met geluidsopnames. Hij ligt vast ergens in mijn garage."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl