Wapens drukmiddel in Zuid-Syrië
Door verslaggever Lex Runderkamp
"Sinds de verhalen opdoken dat wij militaire steun zouden krijgen vanuit Jordanië vallen er meer bommen op onze dorpen dan ooit," zegt de militaire commandant van het Vrije Syrische Leger gefrustreerd. We zitten in een woonhuis in Jordanië, vlakbij de grens met Syrië. "Assad gebruikt die berichtgeving als een excuus om ons aan te vallen. Maar we krijgen helemaal geen wapens."
Sinds het mislukken van de vredesbesprekingen in Genève, vorige maand, zijn de aanvallen met bomvaten in de zuidelijke regio Daraa verdriedubbeld. "Het gaat de hele dag door. En dan heb ik het nog niet eens over de continue aanvallen met raketten en mortieren", zegt de commandant.
Contacten
Ahmed Al Noma heet hij, een veertiger die als kolonel deserteerde uit het leger van Assad. Hij is bij me geïntroduceerd als de man die contacten onderhoudt met de Jordaanse veiligheidsdienst. Als iemand weet of er wapens worden geleverd aan het Vrije Syrische Leger aan het zuidelijke front, dan is hij het. Maar hij ontkent.
De internationale media beschrijven een andere werkelijkheid, bijvoorbeeld The New York Times een jaar geleden: "Saudi-Arabië koopt wapens en materieel in Kroatië en via Jordanië gaat het wapentuig naar de rebellen in het zuiden van Syrië."
De Libanese nieuwssite NOW schreef kort na het mislukken van het overleg in Geneve: "De bewijzen stapelen zich op dat de wapenleveranties de afgelopen weken weer wat zijn toegenomen."
Ook deze nieuwssite wijst naar Saudi-Arabië, waarbij ook de naam valt van de VS. De Amerikanen zouden de wapens hebben betaald.
Gespannen
Onderzoek doen aan de grens is schier onmogelijk, omdat de Jordaanse veiligheidsdiensten niemand toelaten. De verhouding tussen de regering van Assad en de Jordaanse koning is zeer gespannen. Koning Abdullah II heeft openlijk voorspeld dat Assads regime valt, maar hij zei ook dat hij tegen militair ingrijpen is.
De Jordaniërs doen er daarom alles aan om de samenwerking met de rebellen stil te houden. "Er worden zeker wapens geleverd", zegt een bron in Amman die hier al tientallen jaren de ontwikkelingen volgt.
"Maar het gaat om kleine hoeveelheden. Als bijvoorbeeld een controlepost van de Syrische regering in het zuiden moet worden ingenomen, dan krijgen de rebellen wat wapens en munitie, net genoeg om dat doel te bereiken. Toch willen de Jordaniërs helemaal niet dat het hele Syrische regeringssysteem instort, want de chaos die dan ontstaat, vrezen ze nog veel meer. Jordanië is als de dood voor islamitische extremisten aan de grens."
Verkeerde handen
In het zuiden van Syrië heeft de al-Qaida-groepering ISIS geen voet aan de grond gekregen. Er is wel een rebellengroep die onder de vlag van Al Nusra vecht - gelieerd aan al-Qaida - maar die schikt zich in het (chaotische) systeem van het Vrije Syrische Leger.
Het risico dat wapenvoorraden vanuit Jordanië in verkeerde handen vallen is geringer dan aan het noordelijke front in Syrië.
Controle
Er zijn twee grensposten naar Syrië, vlak bij elkaar, die de politieke balanceeract van Jordanië illustreren. De eerste, Jabber, wordt gecontroleerd door het Syrische regime. De grenspost is open en iedereen met een officieel Syrisch paspoort kan er in en uit.
De tweede, Ramtha, staat onder controle van rebellen. Die grenspost is gesloten en alleen Syriërs die speciale toestemming hebben van de Jordaanse veiligheidsdiensten kunnen er doorheen. Zo respecteert Jordanië het bewind van Assad en houdt het greep op de rebellenbewegingen.
Interventie
De Amerikanen hebben bevestigd dat ze een flink aantal militairen en 'adviseurs' in Jordanië hebben gestationeerd. Er zou een interventie-eenheid zijn die ruim een jaar geleden neerstreek op een Jordaans militair vliegveld langs de grens. Die zou kunnen ingrijpen als de chemische wapens van Syrië in verkeerde handen vallen.
De Amerikanen zitten ook in een commandocentrum in Amman, samen met de inlichtingendiensten van Jordanië en Saudi-Arabië. Van daaruit krijgen de rebellen informatie en soms wapens.
Politieke oplossingen
Het lijkt er op dat de donoren van de rebellen vooral Russische wapens kopen op de wapenmarkt, zodat de westerse en Arabische leveringen ook op het slagveld onzichtbaar blijven. Assads leger vecht namelijk ook met Russische wapens.
De steun aan de rebellen in het zuiden lijkt niet zozeer bedoeld is om Assad ten val te brengen, maar eerder om hem serieuzer na te laten denken over politieke oplossingen. Dat is wat de rebellen irriteert.