"Dit is een nederlaag voor Rutte"

Staatssecretaris Weekers is weg, na het debat over de problemen bij de zorg- en huurtoeslagen. Dat kan als een nederlaag voor premier Rutte worden opgevat. Politiek redacteur Joost Vullings volgde het debat van gisteravond en blikt terug.

Joost, had iemand voorafgaand aan het debat rekening gehouden met het aftreden van Weekers?

"Nee, eigenlijk niet. Iedereen dacht wel, dit wordt een moeilijk debat voor hem. Hij is sowieso nooit zo sterk in debatteren. Hij was al een aantal keren gewaarschuwd. Hij had een motie van wantrouwen aan zijn broek gehad over de Bulgarenfraude. Maar toch dacht iedereen dat als hij gewoon ruimhartig excuses zou maken en zou laten zien dat hij de problemen gaat oplossen, hij er wel mee weg zou komen.

Het debat zou ook oorspronkelijk aan het eind van de middag eindigen. Volgens de planning had het om vijf uur afgelopen moeten zijn. Dat liep anders, want om half twaalf in de nacht maakte hij dus zijn aftreden bekend."

Wat was het cruciale moment?

"Het ging mis aan het begin van de avond. Je zag het gewoon fout gaan. Het gevoel dat heerste bij een aantal mensen dat naar het debat keek was plaatsvervangende schaamte, zo van: dit gaat helemaal mis. Je zag dat hij er niet meer uit kwam. Schorsingen, ambtenaren die met hun hoofd zitten te schudden, het was zeer pijnlijk om te zien.

En het ging ook ergens over, belastingen. Als het innen van belastingen wat moeilijk gaat, zullen mensen daar nog wel begrip voor hebben. Maar het uitkeren van toeslagen is voor heel veel mensen echt belangrijk. Als je je toeslagen niet op tijd krijgt, kun je heel snel in de financiële problemen raken. De oppositie dacht: dit is echt voldoende geweest."

Hoe ging het er aan toe in de Kamer? Zei hij het plotseling, of was er een pauze waarin er misschien overleg is geweest?

"Er is heel lang geschorst, bijna een uur. De VVD-fractietop is bij elkaar gaan zitten. Daar is ook geconcludeerd dat dit niet langer kan. Er kwam ook een signaal vanuit de oppositie. Er zijn belletjes gaan rinkelen dat de hele oppositie tegen zou gaan stemmen. In dat geval had hij nog steeds de meerderheid van VVD en PvdA.

Ik geloof dat D66-leider Alexander Pechtold met VVD-fractieleider Halbe Zijlstra heeft gebeld met de vraag 'doen jullie het of doen wij het?'. Toen wisten ze bij de VVD wel hoe laat het was. Er is toen weer overlegd, er is met premier Rutte en uiteindelijk heeft Rutte met Weekers gebeld. Ik was er niet bij, maar hoe gaan die dingen? Dan krijg je wellicht het advies om de eer aan jezelf te houden. En dan houd je de eer aan jezelf. En daarna zegt iedereen dat je geheel zelfstandig dat besluit hebt genomen."

Het is bekend dat Rutte heel boos kan worden. Hij zegt dat respect voor het besluit heeft, maar intussen is hij woedend?

"Ik denk dat Rutte eerder Frans Weekers had willen aanmoedigen, want Rutte kan natuurlijk wel heel goed debatteren. Ik denk ook dat hij het wel als een nederlaag ziet. Rutte heeft hem uiteindelijk geselecteerd voor deze baan. En Weekers is iemand met wie hij heel lang in de fractie heeft gezeten, die hem altijd loyaal heeft gesteund toen Rutte fractievoorzitter was en het met hem, zijn carrière en de VVD een stuk minder goed ging dan nu.

Ik denk dat hij het ook wel als een nederlaag ziet dat een van zijn mensen het niet heeft gered en dat hij daar afscheid van moet nemen. Uiteindelijk was Rutte de coach die hem selecteerde. Maar Weekers bleek een te zwakke speler."