Wat staat er in grondwet Egypte?
De Egyptenaren stemmen in een referendum over de nieuwe grondwet. Wat staat er in?
Civiele regering
De preambule van de nieuwe grondwet stelt dat Egypte "voortbouwt aan een democratisch, modern land met een civiele regering". De grondwet gebruikt het islamitisch recht (sharia) wel als inspiratiebron, maar niet als basis voor wetgeving. De formulering is tegen het zere been van de Moslimbroederschap, dat graag een grotere rol had gezien voor sharia. Ook seculiere Egyptenaren zijn niet helemaal gelukkig met de formulering omdat zij liever een civiel 'bestuur' hadden gehad dan een 'regering'. Anders dan vroeger krijgt het belangrijkste islamitische instituut van Egypte, Al-Azhar, geen adviserende rol meer bij wetgeving.
Rol leger
De macht van het leger wordt versterkt onder de nieuwe grondwet. Het leger krijgt vooral veel te zeggen over de minister van Defensie. Die moet uit het leger komen, en door de legerleiding wordt benoemd en goedgekeurd, en dus niet door de president of het parlement. De minister van Defensie kan voor twee termijnen van vier jaar worden benoemd. Hij kan niet worden ontslagen door de president. Critici menen dat de nieuwe minister van Defensie hiermee in feite boven de president staat.
Militaire tribunalen
Burgers mogen niet worden veroordeeld door militaire tribunalen, stelt de nieuwe grondwet. Een uitzondering is er wel: als burgers misdaden begaan tegen het leger. Mensenrechtengroeperingen zeggen dat de formulering vaag is, en ruimte laat voor eigen interpretatie door het leger.
Ook zaken die op "het grondgebied van het leger" zijn gebeurd, kunnen voor een militaire rechtbank verschijnen. En dat kunnen er nogal wat zijn. De macht van het leger is groot, en het leger bezit veel, zoals hotels, benzinestations en allerlei andere (soorten) gebouwen.
President en parlement
Nieuw in de grondwet is dat het parlement het recht heeft om de gekozen president naar huis te sturen als hij misdaden heeft begaan. Het parlement mag het vertrouwen in de president opzeggen, mits daar twee derde meerderheid voor is. Het parlement mag ook nieuwe verkiezingen en referenda over de president uitschrijven.
De gekozen president moet ouder dan 40 jaar zijn en uit Egyptische ouders geboren zijn.
De grondwet garandeert vrouwen een goede vertegenwoordiging in het parlement. In het nieuwe parlement is de helft van het aantal zetels niet langer gereserveerd voor arbeiders en boeren, zoals tot nu toe wel het geval was.
Het nieuwe parlement kent geen Eerste Kamer.
Politieke partijen
De grondwet verbiedt politieke partijen op religieuze grondslag. Daarmee zijn de (politieke tak van) Moslimbroederschap en de salafistische Nour-partij verboden. Ze kunnen wel meedoen aan verkiezingen, maar alleen met individuele kandidaten.
Rol vrouwen
De grondwet garandeert gelijkheid van man en vrouw en stelt dat de staat noodzakelijke maatregelen moet nemen om vrouwen een goede vertegenwoordiging te geven in bestuursorganen, hoge regeringsfuncties en in juridische instituten. De grondwet verplicht de staat om vrouwen te beschermen tegen elke vorm van geweld. Critici hadden de rechten van vrouwen wel liever explicieter geformuleerd gezien.
Religie en religieuze minderheden
De grondwet stelt dat de vrijheid van religie "absoluut" is. De islam is wel de 'staatsreligie'. De sharia blijft de belangrijkste 'bron' van wetgeving, maar er wordt niet geregeerd volgens de 'principes' van de sharia. Het belangrijkste religieuze instituut in Egypte, Al Azhar, krijgt geen rol meer bij het bepalen of een wet aan de islamitische regels voldoet. Die rol wordt overgenomen door het Hooggerechtshof.
Hoewel de vrijheid van religie "absoluut" is, wordt het praktiseren van religie, zoals naar de kerk gaan, beperkt tot "goddelijke religies", islam, jodendom en christendom.
Religieuze minderheden (Kopten, katholieken, anglicanen, presbyterianen) en vrouwen krijgen een 'gepaste vertegenwoordiging' in het parlement. Wat dat inhoudt, blijft onduidelijk.
Critici hadden de rechten voor minderheden wel liever explicieter geformuleerd gezien.
Internationale verdragen
De nieuwe grondwet stelt dat Egypte zich aan alle internationale verdragen houdt die Egypte al heeft getekend. Dat zijn onder meer mensenrechtenverdragen en het vredesverdrag met Israël.