Nobelprijs "vaders" higgsdeeltje

De Nobelprijs voor natuurkunde wordt dit jaar toegekend aan de wetenschappers Peter Higgs uit Groot-Brittannië en François Englert uit België. Dat heeft de Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen bekendgemaakt.

De wetenschappers krijgen de prijs voor de ontdekking van een mechanisme dat de kennis van de oorsprong van massa van elementaire deeltjes vergroot. Op basis van het mechanisme trok Peter Higgs de conclusie dat er een elementair deeltje moet zijn dat massa geeft aan alle materie. Het bestaan van dit deeltje, ook wel het higgs-boson genoemd, werd vorig jaar in Genève aangetoond.

Bij de ontdekking was een derde wetenschapper betrokken, de Belg Robert Brout. Hij wordt niet geëerd. Het Nobelcomité kent de prijzen niet postuum toe en Brout overleed in 2011.

Higgs en Englert voorspelden in 1964, onafhankelijk van elkaar, dat er een deeltje moet zijn dat massa geeft aan andere deeltjes. Zonder dit boson zou alles in het universum gewichtloos zijn en zich permanent met de snelheid van het licht verplaatsen.

Fundamenteel

Het higgsdeeltje is van fundamenteel belang voor het standaardmodel van de deeltjesfysica, de zogenoemde "theorie van alles", dat de werking van het universum verklaart.

Op 4 juli 2012 maakten wetenschappers van het CERN in Genève bekend dat experimenten in de deeltjesversneller Large Hadron Collider het bestaan aantoonden van een deeltje waarvan de massa overeenkomt met de verwachte massa van het higgs-boson.

Het Nobelcomité noemt de ontdekking van Higgs, Englert en Brout een triomf voor de theoretische natuurkunde. Het is, volgens het comité, een klassiek voorbeeld van de wetenschappelijke methode: het formuleren van een theorie in een poging om de wetten van de natuur te begrijpen en die theorie vervolgens met wetenschappelijke experimenten bewijzen.

Niet onplezierig

Englert reageerde direct na de bekendmaking via de telefoon. Hij omschreef zijn gevoelens onderkoeld als "not very unpleasant", niet onplezierig.

Higgs gaf vlak na de bekendmaking een verklaring uit waarin hij zegt "overdonderd" te zijn door de toekenning. "Ik hoop dat deze erkenning van fundamentele wetenschap mensen bewust zal maken van de waarde van blue-sky research."

Blue-sky research is een Engelse term voor onderzoek dat niet persé een duidelijk doel dient maar puur uit nieuwsgierigheid wordt ondernomen.