Italiaanse Schindler juist nazi

Een man die jarenlang bekendstond als de Italiaanse Schindler blijkt juist actief te hebben bijgedragen aan de deportatie van Joden. Amerikaanse onderzoekers ontdekten dat het verhaal rond Giovanni Palatucci grotendeels verzonnen is.

Palatucci zou als politiecommissaris van het Italiaanse Fiume (het huidige Rijeka in Kroatië) actief deportaties door de Duitsers hebben gefrustreerd. Hij waarschuwde als er razzia's op komst waren, vervalste of vernietigde documenten en hielp Joden vluchten, was het verhaal. Zo zou hij 5000 Joden hebben gered.

Oorlogsarchieven

Vanwege zijn verzetsdaden zijn er in veel Italiaanse steden straten of pleinen naar hem genoemd. Dit weekend gebeurde dat zelfs nog in Polino, in Midden-Italië. Ook verleende het Israëlische Yad Vashem hem de eretitel 'Rechtvaardige onder de Volkeren', de officiële erkenning voor zijn daden.

Onderzoekers van het New Yorkse Centro Primo Levi ontdekten echter een totaal ander verhaal toen ze onderzoek deden naar Fiume. Zo woonden er slechts 500 Joden in die stad, van wie er 412 in Auschwitz terechtkwamen. Palatucci werkte daarbij juist actief samen met de nazi's, bleek uit Duitse en Italiaanse oorlogsarchieven. De documenten die Palatucci zou hebben vernietigd, waren zelfs nog gewoon vindbaar in de archieven.

Geld verduisterd

Ook het verhaal rond de dood van Palatucci was verfraaid. Het klopte dat hij op 36-jarige leeftijd in Dachau stierf, maar hij was daar niet terechtgekomen vanwege zijn verzet, maar omdat hij geld had verduisterd en contact had gehad met de Britten.

"Palatucci is juist een voorbeeld van het grote aantal Italiaanse beambten dat stilzwijgend, zelfingenomen en welwillend Mussolini's keuzes omarmden", oordeelt het Centro Primo Levi. In de brief wordt er ook op gewezen dat Palatucci niet eens commissaris was geworden.

Jodenbeschermers

De onderzoekers stellen dat de mythe rond Palatucci in de jaren 50 is verzonnen, omdat zijn ouders dan geld van de overheid zouden krijgen. Het heldenverhaal werd maar al te graag geloofd in Italië, omdat men zich schaamde voor de collaboratie met de Duitsers.

Vanwege de onthullingen heeft het Amerikaanse Holocaust Museum verwijzingen naar Palatucci uit een tentoonstelling gehaald. Yad Vashem onderzoekt of Palatucci de eretitel voor Jodenbeschermers zal worden ontnomen. Het Vaticaan, dat Palatucci als martelaar heilig wilde verklaren, onderzoekt of de procedure van de heiligverklaring moet worden stopgezet.