SNS had tijd dankzij ECB

Door economieveslaggever Eva Wiessing

SNS Reaal heeft het aan de Europese Centrale Bank te danken dat de bank-verzekeraar door kon gaan, terwijl de situatie met de dag verslechterde.

Ruim een jaar had SNS Reaal te maken met oplopende vastgoedverliezen en weglekkend spaargeld. Dankzij de ECB bleef er genoeg geld in kas en brak geen paniek uit.

Dat blijkt uit analyse van openbare stukken rond de nationalisatie van SNS en geheime stukken die RTL gisteren publiceerde.

Goedkoop geld

Een jaar geleden, op het dieptepunt van de eurocrisis, opende de ECB twee keer een loket voor zeer goedkoop geld. Europese banken leenden ruim 1000 miljard euro tegen een rente van 1 procent.

SNS Reaal heeft bij de eerste mogelijkheid 1,5 miljard euro opgenomen. De bank-verzekeraar heeft nooit gezegd hoeveel er in tweede instantie is geleend. Analisten schatten dat de bank februari vorig jaar een lening is aangegaan van 3 tot 5 miljard euro.

In totaal leende SNS dus 4,5 tot 6,5 miljard euro voor een periode van drie jaar. Daarnaast leende SNS, volgens bronnen, grote bedragen kort lopend geld van de ECB. Het geld uit Frankfurt blijkt achteraf van levensbelang geweest. Er was genoeg liquiditeit, waardoor de De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën de tijd konden nemen voor een oplossing.

Geen noodsituatie

Al in december 2011 wist toezichthouder DNB dat SNS Reaal niet zonder overheidssteun uit de problemen zou komen. Er werd een taskforce opgericht om te onderzoeken of delen van de bank-verzekeraar kon worden verkocht aan private partijen. Tegelijk zou het slechte vastgoed geïsoleerd moeten worden in een zogenoemde bad bank.

De onderhandelingen verliepen moeizaam. ING en ABN Amro mochten niet meedoen van de Europese Commissie, omdat ze staatssteun hebben. En private partijen onder leiding van investeerder CVC Capital Investment boden te weinig geld en zekerheden.

Dat de redding uiteindelijk meer dan een jaar kon duren, was dankzij het geld van de ECB. In een brief die DNB 2 oktober vorig jaar schreef aan minister De Jager van Financiën, stelt de toezichthouder dat het "mede te danken is aan de buitengewone ECB-faciliteiten" dat nog geen noodsituatie was ontstaan.

Ultimatum

Slechts enkele maanden later concludeerde de overheid dat het vastgoed van SNS zeker 2,4 miljard euro minder waard is dan in de boeken stond. SNS zat in één klap met een negatieve kapitaalpositie. Normaal gaat een bedrijf dan failliet.

Onder invloed van slecht nieuws over SNS Reaal, beginnen spaarders intussen steeds meer geld weg halen. DNB schreef 24 januari aan de nieuwe minister Dijsselbloem dat "een noodsituatie aanstaande is". Er dreigt een "betalingsonmacht" en SNS loopt het risico "niet langer toegang tot de ECB-faciliteiten te hebben".

DNB krijgt haast en stelt een ultimatum: als SNS Reaal niet voor 31 januari 18.00 uur minimaal 1,9 miljard euro krijgt van private investeerders, wordt de bank genationaliseerd.

Scheringa

Het zou niet voor het eerst zijn dat een instelling in problemen komt door terugvordering van ECB-geld. Vlak voor het faillissement van DSB in 2009, moest de bank van Scheringa 875 miljoen euro terugbetalen. Die actie ging de geschiedenis in als de "fatale haircut" van de ECB.

DSB kwam kort daarop in acute betalingsproblemen, toen klanten in een bankrun 685 miljoen euro van hun rekening haalden. Bij SNS Reaal was het tegenovergestelde aan de hand. De bank had 4,5 tot 6,5 miljard aan ECB geld achter de hand en kon zo zijn langzame overlevingsstrijd voeren. Dat die uiteindelijk toch tot de nationalisatie leidde, lag in elk geval niet aan de ECB.

Nederland staat op een nieuwe manier op de kaart; de Financial Times schreef gisteren: "Nederland voegt de slow-motion-bankenondergang toe aan zijn lijst van typisch zaken, als klompen en windmolens".