NOS NieuwsAangepast

'Kaarten laten ruzies zien'

Door redacteur Lambert Teuwissen

Er bestaan al veel boeken over de Biesbosch, maar nu is er een bijgekomen met een nieuwe invalshoek: de Historische Atlas van de Biesbosch. In het boek wordt aan de hand van bijna tachtig kaarten getoond hoe het unieke gebied in de loop der eeuwen veranderde.

"Het begon allemaal met de Sint-Elizabethvloed in 1421", legt schrijver Wim van Wijk alle ingrijpende veranderingen uit. "Toen veranderde een heel groot landbouwgebied in een waterplas. Vervolgens is die waterplas weer langzaam maar zeker dichtgeslibd en ingepolderd tot wat het nu is. En nu zijn we eigenlijk weer op de terugweg en wordt er weer van alles ontpolderd. Het blijft in beweging."

Van de situatie voor 1421 waren geen kaarten beschikbaar. "Kaartenmakerij was toen nog een zeldzaamheid. Je moet echt terugvallen op reconstructies uit de 16de eeuw", verklaart Van Wijk.

Conflicten

Omdat de situatie later zo veranderlijk was, konden kaartenmakers goed leven van de Biesbosch: zodra er nieuw land droogviel, ontstonden er namelijk conflicten. "Dan was er weer de vraag van wie dat dan was. Die geschillen werden voor de rechter uitgevochten, die natuurlijk precies wilde weten over welk stukje het ging. Dan werd er weer een kaartenmaker ingeschakeld."

De conflicten zijn ook af te lezen van de kaarten. "Kijfhoek is een bekende, maar zo zijn er nog een paar: Quistgeld, Krakeelplaatjes, de polder Kwestieus. Er zijn er ook een paar die de afloop van zo'n ruzie doen vermoeden: Dooiemanswaard, de Dood."

Ook andere namen op de kaarten verwijzen naar de onbestendigheid van het gebied. Neem Boerenverdriet. "Je moet je voorstellen dat de dijkjes om de nieuwe polders wel wat soelaas boden, maar vaak kwam er bij het volgende hoogwater alweer een plons water overheen en spoelde zo'n dijk weg. Had zo'n boer net geplant of stond het klaar om te oogsten, dan ging alles verloren. Boerdenverdriet is dan een logische naam."

Klimaatverandering

Maar het was niet alleen de natuur die nieuwe kaarten nodig maakte. Het gebied was ook een proeftuin voor waterbeheer. Problemen met de Maas of de Rijn werden vaak opgelost in de Biesbosch. "Eeuwenlang speelde het probleem van verzandende riviermondingen. Daar brak de een na de ander het hoofd over en dan werd er weer een studiecommissie ingesteld. Zo zijn er honderden kaarten van het gebied gemaakt."

De projecten gaan ook nu nog door. De laatste kaart in het boek geeft de situatie weer hoe die in 2015 moet zijn, als er meer ruimte voor de rivieren is geschapen. Maar dankzij de klimaatverandering zal dat plan ook wel weer achterhaald worden.

"Als je kijkt waar ze nu nog op het studeren zijn, dan gaat er nog wel meer veranderen", voorspelt Van Wijk. "Ik weet niet of ik het nog ga opschrijven, maar ik denk dat er later wel weer een boek over de veranderingen in de Biesbosch zal verschijnen."

Wim van Wijk - Historische Atlas van de Biesbosch - W Books B.V. - ISBN: 9789040007644

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl