Velazquez' eerste portret Filips IV

Kunsthistorici denken dat ze het eerste portret hebben ontdekt dat de kunstenaar Velázquez heeft geschilderd van de Spaanse koning Filips IV. Ze zijn tot die conclusie gekomen bij de voorbereidingen van een Velázquez-tentoonstelling in Dallas (.pdf).

Diego Velázquez (1599-1660) werd op 24-jarige leeftijd hofschilder van Filips IV. Hij bleef dat tot zijn dood. In bijna 40 jaar heeft Velázquez ruim honderd schilderijen gemaakt, waaronder een groot aantal portretten van de Spaanse koning.

Geïdealiseerd

'Portrait of Philip IV' (1623-28), in het bezit van het Meadows Museum in Dallas, is voor de tentoonstelling opnieuw bekeken door deskundigen van het Prado Museum in Madrid. Dat museum heeft het overgrote deel van de schilderijen van Velázquez in zijn bezit. Bij het nieuwe onderzoek is gebruikgemaakt van röntgen, uv en infrarood. Daaruit blijkt dat het portret is bewerkt.

Velázquez werkte bij zijn eerste portretten van de Spaanse koning nog in een traditie waarbij staatshoofden werden geïdealiseerd en afstandelijk werden afgebeeld. Een dergelijk portret zit onder de huidige schildering.

De Spaanse kunstenaar ontwikkelde een eigen manier van schilderen die verder ging dan de conventies van zijn tijd. Hij probeerde zo veel mogelijk het innerlijk van de afgebeelde persoon weer te geven.

Eerste poging

De kunsthistorici denken nu dat Velázquez het oorspronkelijke portret naar zijn eigen opvattingen heeft aangepast. In de eerdere versie is bijvoorbeeld de geprononceerde kin, die kenmerkend is voor de latere afbeeldingen van Filips IV, verdoezeld.

Ook is te zien hoe Velázquez experimenteerde met de houding van de koning en de contouren van zijn schouders en nek. Dit portret verschilt volgens de kunsthistorici aanzienlijk van latere portretten van Filips IV. Ze concluderen daarom dat dit portret waarschijnlijk een eerste poging was om hem te schilderen.

De tentoonstelling 'Diego Velázquez: The Early Court Portraits' is tot 13 januari 2013 in het Meadows Museum in Dallas.