Column: Fanta met een rietje

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen schrijft politiek verslaggever Xander van der Wulp wekelijks een column, waarin hij de politieke gebeurtenissen van commentaar voorziet en een kijkje geeft achter de schermen.

De Keizersgracht in Amsterdam was volledig afgesloten. In De Rode Hoed werd door RTL het premiersdebat georganiseerd. Rutte, Roemer, Samsom en Wilders gingen de confrontatie met elkaar aan. Het begin van de slotfase van de campagne. Zoals we deze verkiezingscampagne gewend zijn, was de beveiliging optimaal. Tientallen medewerkers van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging liepen onrustig heen en weer in afwachting van de komst van de vier politieke matadoren.

Een glimmende Mercedes draaide de gracht op en stopte recht voor de deur. PvdA-leider Diederik Samsom was de eerste debater die zich meldde. Kort daarna werd Emile Roemer van de SP afgezet door een chauffeur met een nog dikkere auto. Door de mannen van de DKDB werden ze direct naar binnen begeleid, het leek hen duidelijk niet zo verstandig om langdurig buiten rond te hangen.

Relaxed

Terwijl we stonden te wachten op de volgende auto zagen we verderop op de gracht een man wandelen met het postuur van VVD-er Mark Rutte. Het bleek hem te zijn. Hij kwam te voet, de beveiligers keken werkloos toe. Rutte houdt er niet zo van om in een chique auto voorgereden te worden. Zeker niet als er camera's in de buurt zijn. Niet goed voor z'n image. De demissionaire premier zwaaide rustig naar enkele buurtbewoners. Hij was ter voorbereiding op het debat even een hapje gaan eten in de buurt: 'Lekker relaxed, joh.'

Image

Voor het debatcentrum nam bij de beveiliging intussen de spanning toe. Het wachten was nog op Geert Wilders van de PVV. Terwijl alle journalisten door mannen met kogelvrije vesten bij elkaar werden geduwd, kwam vlak achter ons Rutte in z'n eentje weer naar buiten gewandeld: 'Jongens, wat is het warm binnen! Ik wacht even hier hoor.' De DKDB-ers leken even in verwarring: de premier liep los! Rutte stond inmiddels een kwartier buiten van de frisse lucht te genieten toen Wilders arriveerde. Van een klein afstandje bekeek hij het zenuwachtige tafereel. 'Nou, Geert is er. Dan moeten we maar eens beginnen hè', zei hij cool.

Naturel

Vervolgens wandelde Rutte het gebouw binnen en bleef wat rondhangen in de hal. De andere drie lijsttrekkers zaten zich in een klein kamertje nog voor te bereiden op het debat dat over een minuut of 5 ging beginnen. Rutte niet, die stond ons uit te leggen dat je niet alles moet instuderen: 'Het moet wel naturel blijven.' Na een tijdje meldden ook Roemer en Samsom zich in de foyer. Fotografen legden vast hoe ze elkaar een hand gaven. Rutte bleef op een afstandje.

Een dag eerder had Rutte op zijn congres de VVD-achterban nog uitgebreid gewaarschuwd voor Roemer en Samsom. Kijk uit voor socialisten! Alle linkse partijen veegde hij op één hoop: 'Socialisten? Dat zijn de partijen die zich op dat geloof baseren. De Partij van de Arbeid, de Socialistische partij, GroenLinks. Knappe jongen die daar het onderscheid in kan maken.' Nu stond het rode gevaar vijf meter verderop, ze knipoogden en zwaaiden naar hem. Of hij de twee socialistische voormannen wél uit elkaar kon houden, vroegen we. Dat kon hij. Toch bleef hij, met al die fotografen erbij, liever nog even bij ons staan. Hij wilde niet lachend op de foto met twee socialisten. Pas toen Wilders ook uit zijn kamertje kwam, stapte Rutte naar voren en schudde hij zijn tegenstanders de hand.

Nonchalant

Zelfs tijdens het debat koos Rutte voor een nonchalante houding. Emile Roemer had een aanval op hem voorbereid. 'Leg mij en Nederland nou eens uit waarom u zo voor het verhogen van het eigen risico in de zorg bent', vroeg Roemer. Rutte keek wat om zich heen. Hij leek te twijfelen of de vraag wel aan hem gesteld werd. Toen zei hij kortaf: 'Ik ben niet voor het verhogen van het eigen risico.' Stilte. Roemer werd aangekeken alsof hij net een hele domme vraag had gesteld. Rutte leek deze eerste confrontatie met zijn grote rivaal bij deze verkiezingen glansrijk te winnen, want Roemer begon te stamelen. Dat de VVD wel wil dat mensen meer voor hun eigen zorg gaan betalen, leek eventjes onbelangrijk.

Gaaf

Tijdens de commercials wandelde Rutte weer even naar buiten om af te koelen. Roemer liep met hem mee. Allebei kregen ze een drankje. Rutte koos voor cola, Roemer voor sinas. De heren kregen er een rietje bij. Morsen was niet aan te raden, want over een paar minuten ging het live-debat weer verder. Daar stonden ze dan. Een mooie scene, die door fotografen werd vastgelegd. Toen Rutte zich van hun aanwezigheid bewust was, gooide hij snel z'n rietje weg. Niet gaaf. Hij zal Roemer stiekem een klein beetje uitgelachen hebben: een premier drinkt geen Fanta met een rietje.

Xander van der Wulp