Column: De stekker
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen schrijft politiek verslaggever Xander van der Wulp wekelijks een column, waarin hij de politieke gebeurtenissen van commentaar voorziet en een kijkje geeft achter de schermen.
De stekker
Beelden zeggen vaak meer dan woorden en kunnen een politicus lang achtervolgen. Vraag dat maar aan Jolande Sap van GroenLinks. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in september 2011 stond Sap in de volledig gevulde plenaire zaal van de Tweede Kamer redelijk triomfantelijk aan een stekkerdoos te trekken om te laten zien hoe graag ze van het kabinet Rutte, gedoogd door de PVV, af wilde: "Kijk meneer Wilders, zo trekt u de stekker eruit!" En na nog even verder sjorren: "Kijk, zo doe je dat!"
Geert Wilders reageerde binnen een seconde: "Voorzitter, volgens mij heeft bij mevrouw Sap de stekker er nooit ingezeten." In de opzet om de Journaals te halen was Sap in ieder geval geslaagd, overal was ze te zien, maar het beeld was duidelijk niet wat ze ervan gehoopt had. In de maanden na 'De Stekker' bleef het incident aan Sap plakken. Hoe graag GroenLinks haar ook portretteerde als een economisch zwaargewicht met een verantwoorde en ook nog groene oplossing voor de eurocrisis, velen dachten alleen maar: Stekkerdoos.
Probeer maar eens van zo'n beeld af te komen. In een poging daartoe had Sap het al een paar keer 'een misser' genoemd. Maar daarbij had iedereen alleen maar instemmend geknikt. Ze maakte het zichzelf ook niet altijd even makkelijk. Op het laatste congres van GroenLinks begon ze haar speech met een soort beoordelingsgesprek met zichzelf. Normaal gebruikt een geplaagde partijleider het eigen congres om weer eens even flink toegejuicht te worden door de achterban, even het beeld uitstralen dat alles onder controle is. Wat huichelachtig misschien, maar wel vaak effectief in de politiek.
Sap besloot niet te huichelen en zichzelf eens even flink aan te pakken: "Het was een lastig jaar. Ja, ik weet het. En ik weet dat jullie je zorgen maken. Over de koers, over de fractie, soms ook over mij. (?) En laat ik er geen doekjes om winden: voor mij was het ook een lastig jaar. (?) 'Learning on the job' noemen ze dat. (?) Een niet helemaal geslaagd experiment bij de Algemene Beschouwingen. Eén geruststelling: elektrotechniek laat ik voortaan aan vaklui over!" Een dappere poging van de partijleider om voor eens en voor altijd af te rekenen met 'De Stekker'. Nooit meer over praten! Dat het applaus gedurende haar hele speech een beetje twijfelend bleef, nam ze op de koop toe.
De afgelopen weken vervulde Sap een glansrol tijdens het sluiten van het Vijfpartijenakkoord, het akkoord waarmee de Nederlandse begroting voor 2013 op orde werd gebracht. Ze moet gehoopt hebben dat ze daarmee binnen haar eigen partij de discussie over haar leiderschap had weggenomen. Maar net nu je het eigenlijk niet meer verwachtte, was daar toch nog een rechtstreekse aanval op Sap.
Tofik Dibi stelde zich kandidaat om lijsttrekker te worden bij de naderende verkiezingen. Sap's fractiegenoot bracht de interne kritiek op haar koers, op haar stijl van leidinggeven en op haar uitstraling naar buiten. Bij zijn presentatie hield hij zich nog in, maar de woorden van de nummer 3 op de lijst bij de vorige verkiezingen waren hard: "Ik neem het op tegen Jolande Sap en daar ga ik ook niet krampachtig over doen. Ik denk dat ik minder traditioneel ben, minder vanzelfsprekend. En ik kan vernieuwend zijn. Binnen een partij die ook de identiteit heeft van een vernieuwingspartij."
Eventjes was Sap van slag door de actie van haar jonge fractiegenoot, maar gesteund door haar recente politieke succes herstelde ze zich snel: "Ik prijs het activisme van Tofik, maar uiteindelijk ben ik degene die er echt goed in is om zaken binnen te halen, om dingen echt te realiseren."
Ineens stond Sap ook weer over 'De Stekker' te praten. Vrijuit en zelfs met een opgewekt gezicht. Direct op de dag waarop Dibi zijn kandidatuur officieel bekend maakte, trapte Sap de onderlinge campagne om het lijsttrekkerschap af met een mokerslag in de richting van haar concurrent. En dat terwijl achter de schermen nog snel afgesproken was dat het een 'nette' strijd zou worden. Alleen vertellen waar je zelf goed in bent. Sap jubelde tegen journalisten: "Het grote geheim is onthuld?" Niet zij, maar Dibi was de bedenker van de Stekker-act!
Gelukkig hoefde Jolande na al die maanden niet langer op haar tong te bijten: "Tofik had het geniaal bedacht!" Gevolgd door een tussenzinnetje: "Ik heb het natuurlijk briljant uitgevoerd." Om het daarna weer op te pakken: "Maar nee, het patent voor het idee gaat echt naar Tofik!" Hoppa, even je tegenstander genadeloos in de hoek zetten. Dibi kon diezelfde avond op televisie niet veel meer dan een beetje stamelen: "Ik was inderdaad één van de mensen die dacht, dat zou misschien nog wel eens? Nou ja, uiteindelijk is het natuurlijk het besluit van Jolande zelf geweest om het te doen. Het heeft ook te maken met hoe je het uitvoert. Maar er waren meer mensen die dachten dat het misschien leuk was om het op een andere manier te proberen."
Op het andere net zagen we Sap ondertussen stralen: "Inmiddels heb ik wel zin in die campagne. Ik ben een enorme vechter, dit maakt bij mij echt vechtlust los. Ja, Tofik maakt het beste in me los." Weer terug bij Dibi ging het nog steeds over 'De Stekker', over 'Zijn Stekkeridee'. In een laatste poging zelf weer van de negatieve beeldvorming af te komen, zei hij nog: "Weet je, soms heb je missers in de politiek. En daar doet Jolande zelf ook niet lastig over." Jolande doet er niet lastig over?? Nee Tofik, hoe zit het met jou!?