NOS NieuwsAangepast

IJs Antarctica smelt van onderaf

Door redacteur klimaat en energie Heleen Ekker

Antarctica zal altijd de koelkast van de wereld blijven, zo zei menig wetenschapper eerder. Het is zo koud op de Zuidpool - in de winter tot min 90 graden Celsius - dat een paar graadjes erbij het smeltpunt van ijs niet in zicht zal brengen. Toch vond er de laatste tijd wel ijsverlies plaats, vooral in West-Antarctica. Een groep internationale wetenschappers concludeert in een nieuwe studie dat het niet om een toevallige lokale omstandigheid gaat.

Het onderzoek wordt deze week gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Het smelten in West-Antarctica wordt niet veroorzaakt door een hogere luchttemperatuur, maar door een warmere oceaan. Rond Antarctica drijven veel ijsplaten, vaak honderden meters dik, enkele zo groot als Frankrijk. Deze platen smelten van onderaf, door het zeewater dat er onderdoor stroomt. Als deze ijsplaten dunner worden, kunnen ze in stukken breken en in zee verdwijnen.

Kurk

De ijsplaten zelf veroorzaken geen zeespiegelstijging. Ze drijven op zee, dus de watermassa wordt niet groter, zo vertellen de onderzoekers Michiel van den Broeke en Stefan Ligtenberg van de Universiteit Utrecht: "Maar de ijsplaten vervullen ook een functie in het tegenhouden van het landijs. Grote gletsjers op het land worden normaal gesproken afgeremd door de ijsplaten. Die fungeren dus als een soort kurk. Als de remmende werking kleiner wordt of zelfs helemaal verdwijnt, stroomt de gletsjer vanaf het land sneller de zee in."

De onderzoekers gebruikten 4,5 miljoen metingen die werden gedaan door een satelliet. Daarmee kon de dikte van de ijsplaten rond Antarctica worden bekeken en de veranderingen die daarin optraden. Sommige ijsplaten worden per jaar 7 meter dunner. Van de 54 bestudeerde ijsplaten zijn er 20 bezig te smelten door een warmere oceaan. De meeste daarvan bevinden zich in West-Antarctica. Ook is duidelijk te zien dat de achterliggende gletsjers sneller zijn gaan stromen.

De ontdekking is van belang voor het inschatten van de toekomstige zeespiegelstijging. Er kan blijkbaar veel ijs van gletsjers de zee in stromen, zonder dat er ooit zulke warme zomers zijn dat de bovenkant van gletsjers smelt. De oceaan kan al het werk van onderaf doen.

Zeespiegelstijging

Het onderzoek maakt onderdeel uit het Nederlands Polair Programma en het Ice2sea-programma, waarin 24 onderzoeksinstellingen uit verschillende landen samenwerken, waaronder de Universiteit Utrecht. Ice2sea heeft als doel beter te begrijpen wat de interactie is tussen ijs en klimaat zodat betere voorspellingen over zeespiegelstijging kunnen worden gedaan.

Juist voor Nederland is het van belang te begrijpen wat er op Antarctica gebeurt. Antarctica bevat ongeveer 90 procent van al het landijs op aarde. Uit eerder onderzoek bleek al dat het smelten van de ijskap van Antarctica grotere gevolgen heeft voor Nederland dan het smelten van de Groenlandse ijskap. Dat komt door de zwaartekracht. Die zorgt ervoor dat water naar een ijsmassa toegetrokken wordt. Als een deel van het ijs verdwijnt, wordt die aantrekkende werking ook minder. Dicht bij de ijskap is er dan een zeespiegeldaling, terwijl verder van de ijskap af de stijging juist groter wordt.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl