Omstreden grieponderzoek goed beveiligd
Door redacteuren Robert Bas en Rinke van den Brink
Het omstreden grieponderzoek in het Rotterdamse Erasmus MC is omgeven met maximale veiligheidswaarborgen. Dat zegt een woordvoerder van het ziekenhuis tegenover de NOS.
Het onderzoek in het Erasmus MC heeft vanaf het begin onder strenge controle gestaan van zowel instanties uit Nederland als uit de VS. Een team onderzoekers onder leiding van viroloog Ron Fouchier heeft het vogelgriepvirus genetisch zo aangepast dat het bij fretten net zo makkelijk overdraagbaar is via de lucht als seizoensgriep.
Fretten reageren ongeveer net zo op griepvirussen als mensen. Op grond daarvan menen de onderzoekers dat het gemuteerde virus ook bij mensen via de lucht overdraagbaar is. Dat maakt het virus zeer gevaarlijk, want het vogelgriepvirus is veel dodelijker dan de seizoensgriep. Bij de eerste uitbraak van vogelgriep in 1997 stierven tussen de 2,5 en 5 procent van de besmette mensen. Bij de variant A/H5N1 die in 2006 opdook, liep het sterftecijfer op tot 59 procent. Ook nu nog overlijdt de helft van alle patiënten met vogelgriep.
Amerikaanse inspecteurs
Aan Nederlandse zijde zijn het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Commissie Genetische Modificatie (Cogem) betrokken bij de veiligheidsmaatregelen rond het onderzoek. De Cogem is het onafhankelijke wetenschappelijke adviesorgaan van de overheid over de risico's van genetische modificaties. "We staan onder controle van een onafhankelijke biologische veiligheidsfunctionaris. Die heeft het recht om het onderzoek te allen tijde stil te leggen", vertelt de woordvoerder van het ziekenhuis.
Vanuit de Verenigde Staten komen geregeld veiligheidsinspecteurs van het Center for Disease Control (CDC) kijken of het onderzoek veilig gebeurt. "Die kijken niet alleen hoe het eraan toegaat, maar ondervragen onderzoekers ook over hun kennis van de veiligheidsprocedures bij dit soort onderzoek."
De laatste controle door het CDC van faciliteiten en onderzoekers is in februari 2011 geweest. "Toen hebben we weer een goede beoordeling gekregen."
Beveiliging
"Het American National Institute of Health (ANIH), de opdrachtgever van het onderzoek, heeft juist voor het Erasmus MC gekozen, omdat het een van de weinige plekken in de wereld is waar dit veiligheidsniveau geboden wordt", zegt de woordvoerder.
Het onderzoek heeft plaatsgevonden in een laboratorium van de categorie BSL3+. Een BSL3-lab is bestemd voor het werken met ingewikkelde en gevaarlijke virussen. BSL3+ is een buitencategorie op veiligheidsgebied met extreme beveiligingsmaatregelen.
In het lab is de luchtdruk lager dan erbuiten, zodat er geen virussen kunnen ontsnappen. Experimenten worden uitgevoerd in volledig afgesloten systemen met onderdruk. Uit de lucht die wordt afgevoerd uit het lab zijn eerst de virussen weggefilterd. Alleen een beperkt aantal goed getrainde en gevaccineerde onderzoekers hebben toegang tot het lab. Afval wordt gesteriliseerd voordat het wordt afgevoerd. Het lab is strikt beveiligd met passen, pincodes, sleutels, camera's en alarmsystemen. Er gelden calamiteitenprocedures voor het geval zich een incident voordoet.
Vergunningen
De onderzoeksgroep heeft een milieuvergunning van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en een algemene ontheffing voor het werken met vogelgriepvirussen. Het ministerie heeft zich laten adviseren door de Cogem.
Omdat het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Amerikaanse National Institute of Health is het dus ook in internationaal kader door experts beoordeeld en veilig bevonden. Door de Amerikaanse financiering moeten de onderzoekers niet alleen aan de Nederlandse wet- en regelgeving voldoen, maar ook aan de strengere Amerikaanse.
De woordvoerder van het Erasmus MC wil niet zeggen of het gemodificeerde virus in het ziekenhuis bewaard wordt. Wel bevestigt ze dat het ziekenhuis extra veiligheidsmaatregelen heeft genomen, nadat gisteren op een Nederlandse website een artikel over het onderzoek verscheen.