Winnaars piramidespel niet geplukt

De beleggers die winst hebben gemaakt bij het piramidespel van de Hilversumse belegger René van den Berg mogen dat geld houden. Dat blijkt uit een arrest van de Hoge Raad. Volgens de Hoge Raad is niet bewezen dat de winnaars wisten dat er sprake was van fraude.

Door het piramidespel van Van den Berg, die in 2005 vijf jaar cel kreeg, werden zo'n 1400 mensen gedupeerd. Er waren ook tientallen "veelverdieners". Toni van Hees, de curator in Van den Bergs faillissement, verzocht hen om hun winst af te staan aan de benadeelden. De meesten weigerden dit, waarop Van Hees een proces begon.

Winnaars en verliezers

"Zo'n piramide wordt gekenmerkt door een groep 'winnaars' en een vaak veel grotere groep 'verliezers'", zegt Van Hees. "Het ontbreken van administratie maakt het moeilijk om vast te stellen wie precies die winnaars zijn."

In totaal vond Van Hees meer dan veertig beleggers die ieder meer dan 50.000 euro winst hadden gemaakt, van wie enkelen zelfs meer dan 4 miljoen euro. Volgens de curator hebben deze veertig bij elkaar zo'n 20 miljoen aan de praktijken van Van den Berg overgehouden. "Dat gaat dus om geld van andere beleggers die door de piramide ernstig zijn gedupeerd", zegt Van Hees.

Proefprocedure

Van Hees heeft met zeven veelverdieners een regeling getroffen. Zij hebben zo'n driekwart van het verdiende geld terugbetaald. De rest weigerde. Tegen vier van hen startte de curator een proefprocedure.

"In Nederland bestaat er geen duidelijke regel die in zo'n geval tot terugbetaling verplicht", zegt Van Hees. Het terugvorderen van fraudewinst kan alleen plaatsvinden als de curator kan bewijzen dat degene die winst heeft gemaakt op de hoogte was dat er sprake was van fraude, maar dat acht de Hoge Raad niet bewezen.

"De uitspraak van de Hoge Raad is van groot belang", zegt Van Hees. "Zij maakt duidelijk dat de winsten die in piramidefraudes worden gemaakt in de meeste gevallen niet zullen worden teruggevorderd. De situatie dat een groot aantal betrokkenen ernstig wordt gedupeerd, terwijl een klein aantal betrokkenen daarvan uitzonderlijk profiteert, blijft dus gewoon bestaan. Alleen de wetgever kan dit nog veranderen."

Ponzifraude

Zo'n beleggingspiramide als in de zaak Van den Berg wordt ook wel een ponzifraude genoemd, naar Charles Ponzi, een Italiaanse immigrant in de Verenigde Staten. Hij is de geestelijk vader van dergelijke frauduleuze investeringsplannen.

Piramidefraudes komen regelmatig voor. Internationaal is de piramidefraude van Bernard Madoff het bekendst. Hij lichtte beleggers in zijn bedrijf op voor in totaal ruim 50 miljard dollar. In Nederland was recentelijk de fraude met het bedrijf Quality Investments nog in het nieuws.