Prijzen blijven stijgen: 'Allemaal kleine dingen die inflatie aanjagen'
Het lukt maar niet om de inflatie omlaag te krijgen. In november stegen de prijzen opnieuw verder, met maar liefst 4 procent. Dat blijkt uit een eerste snelle raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De inflatie ligt in Nederland zelfs bijna twee keer hoger dan het Europees gemiddelde. Hoe komt dat toch?
1. Waarom blijft de inflatie maar oplopen?
Door verschillende oorzaken. Waar energie en brandstof dit jaar goedkoper werden, stegen de prijzen van diensten en voedingsmiddelen. In de snelle raming wordt wel veel op één hoop gegooid, waardoor onderscheid maken lastig is. Energie en brandstof worden bijvoorbeeld samen berekend. Ook worden voeding, tabak en sterke drank samen opgeteld. Huurprijzen vallen weer onder diensten.
2. Zijn er grote verschillen in al die prijsstijgingen?
Enorm. Neem wonen. In juli mochten verhuurders de huur verhogen met maximaal 5,8 procent. Wie een koophuis heeft en de rente op de hypotheek lang heeft vastgezet, merkt de grootste stijging van deze woonlasten in dertig jaar tijd niet.
Datzelfde geldt voor voedingsmiddelen. Wie niet rookt, merkt niets van de in april verhoogde accijns op een pakje sigaretten of shag. Waar energie vorige maand nog 2,7 procent goedkoper werd, blijven de prijzen nu op ongeveer hetzelfde niveau. Maar ook hier zijn er verschillen, stipt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS aan. "Benzine en diesel aan de pomp zijn in de afgelopen maanden weer stukken duurder geworden. En dat heeft blijkbaar een flinke impact."
3. Toch merk ik dat boodschappen doen duurder wordt. Waarom?
Omdat meer producten duurder zijn geworden. In januari ging al een extra belasting in op frisdranken, sappen en plantaardige melkproducten, de zogenoemde verbruiksbelasting. Daar moet weer een speciale suikertaks voor in de plaats komen.
De maandelijkse inflatie wordt steeds met de prijzen van een jaar geleden vergeleken. Daarom tellen die belastingen nog altijd mee, legt voedselspecialist Sebastiaan Schreijen van het economisch bureau van Rabobank uit: "Vorig jaar betaalde je die verhoogde belasting op een pak appelsap niet en nu wel."
- NOS
- NOS
Datzelfde geldt voor de met de jaarwisseling ingevoerde hogere accijns op alcohol. De impact van de hogere accijns op tabak per 1 april werd volgens Schreijen pas langzaam zichtbaar in de inflatie, omdat winkels eerst hun oude voorraad met een lagere accijns mochten opmaken. Daarnaast zijn bepaalde producten ook flink duurder geworden door gestegen grondstoffenprijzen: "Koffie, chocola en zuivel bijvoorbeeld," zegt Schreijen.
4. Is de inflatiepijn minder als je niet huurt, autorijdt of rookt en geen alcohol of fris drinkt?
Voor een groot deel wel. "Zonder de overheidsmaatregelen van hogere accijns op tabak, alcohol en frisdrank zou de inflatie in de supermarkt uitkomen op 1,5 tot 2 procent", rekent Schreijen van Rabobank uit. "Dat is redelijk vergelijkbaar met de prijsstijgingen in de omliggende landen."
Zo'n conclusie trekt Van Mulligen ook over de vaste lasten: "De hoge huurstijging in Nederland zorgt ervoor dat de inflatie hier hoger is dan in de rest van Europa. Benzine en diesel is nu ook een oorzaak. Maar ook daarnaast is het leven duurder geworden. We zien eigenlijk allemaal kleine dingetjes die een aanjagend effect hebben op de inflatie."
5. Klopt het dat de hoge lonen de inflatie blijven opdrijven?
Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank, waarschuwt al enige tijd voor te hoge looneisen omdat Nederland vooral een diensteneconomie is. "De dienstensector is zeer arbeidsintensief, dus de inflatie wordt dan vooral bepaald door de loonkosten", zei hij in september nog bij Nieuwsuur.
Vakbonden noemen dat onzin. Die vinden dat bedrijven alle loonsverhogingen compenseren met prijsverhogingen. Ze wijzen naar de bedrijfswinsten die aanhoudend hoog blijven. Wie er gelijk heeft is nog lastig te zeggen. "Een trend waarin hoge lonen zorgen voor hogere prijzen, die voor nog hogere lonen zorgen, is vrij zeldzaam in Nederland. Dus het zou me verbazen als dat nu wel het geval is.", zegt Van Mulligen. "Maar: er is ook geen direct bewijs om te zeggen dat het helemaal niet aan de orde is."
De prijs van koffie piekt. Maar waarom? Podcast De Dag legt het uit.
