Afdankertjes Nederlands leger 'slagveld-taxi's' voor Oekraïne
Het ministerie van Defensie is sinds kort een stuk opener over wapenleveranties aan Oekraïne. Maar dat betekent nog niet dat alles zomaar gefilmd mag worden op het Defensiecomplex Vriezenveen, vlak buiten Almelo. Monteurs maken hier afgeschreven militaire voertuigen klaar voor gebruik door het Oekraïense leger.
Voor het eerst laat Defensie aan de NOS zien hoe dat gaat, en wat de 'afdankertjes' nog kunnen:
Van mortieren tot mijnenvegers staan op de lijst die het kabinet publiceerde van verstuurd materieel en militaire middelen, maar niet alles is helemaal openbaar. Een aantal grote, deels bemoste brugdelen op het terrein in Vriezenveen staat bijvoorbeeld niet op de lijst. Liever niet filmen dus, deze bruggenlegapparatuur, ondanks de nieuwe transparantie.
"Niet voor ons, maar voor de Oekraïners, die willen dat liever niet", zegt luitenant-kolonel Harry Jansen van de Defensie Materieelorganisatie. Hij is onder meer belast met het weer gevechtsklaar maken van materieel dat door het Nederlandse leger is afgestoten.
Tot voor kort was filmen hier überhaupt verboden. Maar de regels zijn nu versoepeld. "Deze stap acht het kabinet van groot belang voor het behoud van het draagvlak en het voeren van een maatschappelijk debat over de voortdurende militaire steun aan Oekraïne", zo staat in een brief aan de Kamer van vorige week.
Miljard euro
Het Westen levert meer en meer militair materieel aan Oekraïne, zo bleek vrijdag op de donorconferentie in het Duitse Ramstein. Ook Nederland doet dat, inmiddels voor ruim een miljard euro. En dat bedrag zal groeien.
Harry Jansen is er al bijna een jaar mee bezig, met een kleine club toegewijde monteurs. Twee maanden na de Russische invasie vorig jaar februari gingen de eerste pantserrupsvoertuigen al op transport. Het gaat om zogeheten YPR's, die tot 2008 in gebruik waren bij het leger. Ze zijn bedoeld voor het transport van soldaten op het slagveld.
De beste voertuigen gingen het eerst. De werkplaats staat inmiddels vol met exemplaren waarvan er sommige wel twintig jaar in de mottenballen hebben gezeten. "Dan zijn er wel honderd manuren nodig om ze op te knappen. Alles moet weer gangbaar gemaakt worden. Er moeten altijd nieuwe accu's in. En we zetten er bankjes in op Oekraïens verzoek."
Ook komt er nog bewapening bovenop, maar dat staat weer niet op die lijst, dus details daarover blijven achterwege. De monteurs maken ze ook schoon uiteraard: in sommige voertuigen zitten hele vogelnesten. Verder worden alle nummerborden en andere belettering overgeschilderd.
'Ze doen het heel goed'
Maar zijn het dan geen afdankertjes? Is het nog wel verantwoord om hiermee het slagveld op te gaan? "Aanvankelijk hadden we onze twijfels of ze het wel zouden redden. Maar ze doen het heel goed", zegt Jansen. Na een jaar hard vechten is ongeveer 10 procent uitgeschakeld: van de ongeveer 200 YPR's zijn er zo'n twintig vernietigd door de Russen. Jansen vindt dat geen slechte score.
Ex-kolonel en voormalig lid van de Oekraïense generale staf Oleg Zjdanov vindt dat ook. Volgens hem zijn de commandanten in het veld zeer enthousiast over de Nederlandse rupsvoertuigen. "Ze mogen oud zijn, maar ze zijn nog altijd jonger dan onze Sovjetpantservoertuigen."
Zjdanov lepelt de voordelen op. "Ze hebben automatische transmissie, dat hadden wij nog niet. Ze zijn zeer wendbaar en hebben een kleine draaicirkel. In een korte bocht loopt een Sovjet-pantservoertuig van zijn rupsen af, deze niet. En de bepantsering is ook goed. Hij kan een zware mitrailleur weerstaan en zelfs een kleine antitankraket. De soldaten noemen het een slagveld-taxi."
Bachmoet
De oud-kolonel weet dat de Nederlandse YPR's ook dienst doen in het Oost-Oekraiense Bachmoet, waar nu hard gevochten wordt. "Dat zijn de zwaarste omstandigheden, ze zijn zelfs bestand tegen granaatscherven."
Zjadnov is trouwens ook zeer te spreken ook over het geleverde aantal. Alleen de Amerikanen leveren vergelijkbare hoeveelheden, volgens hem.
Overste Jansen is trots op zijn werk. "Goed dat we kunnen bijdragen aan de Oekraïners. Maar het is ook een beetje dubbel. Want je weet dat er jongens dood zullen gaan in deze voertuigen."