Gemeenten worstelen met inzet mosquito's: 'Jongeren geen muggen die je wegjaagt'

Leiderdorp, Barendrecht, Rotterdam. Een greep uit de gemeenten die het afgelopen jaar mosquito's hebben ingezet om overlast van jongeren tegen te gaan.

Mosquito's zijn kastjes waar een hoge zoemtoom uit kan komen die vrijwel alleen te horen is door jonge mensen. Het gebruik ervan is niet onomstreden. De Raad van Europa pleitte eerder voor een verbod, omdat het "jonge mensen behandelt alsof ze ongewenste vogels of ziektes zijn". Veelgehoorde kritiek is ook dat het overlast niet oplost, maar alleen verplaatst.

Toch lijken niet alle gemeenten terughoudend met het inzetten van de kastjes. Hoeveel gemeenten de kastjes inzetten, is niet bekend, maar het aantal plekken waar mosquito's hangen groeit, zegt Donald van der Laan, de leverancier van de kastjes. Hij levert de kastjes ook aan scholen, winkels en woningcorporaties. "We hebben aan het begin van de coronapandemie een vrij sterke toename gezien, toen waren er voor jongeren minder plekken om plezier te zoeken en gingen ze naar plekken waar redelijk onschuldig gedrag als hinder werd gezien."

Maar ook na corona bleef er vraag naar mosquito's. "Onze verwachting was dat het na de coronapandemie zou afnemen, maar het tegendeel bleek waar. We zien nu dat de groei zich doorzet."

NOS Stories ging de straat op om te kijken hoe jongeren de inzet van mosquito's ervaren.

Het aantal meldingen bij de politie over overlast was het afgelopen jaar hoger dan in de jaren voor corona, blijkt uit cijfers van de politie. Toch is daarmee niet te zeggen dat er ook daadwerkelijk meer overlast is, zegt criminoloog Jeroen van den Broek. Hij doet onderzoek naar straatcultuur en ziet dat het contact tussen jongeren en buurtbewoners vermindert. "Ze spreken elkaar niet meer, kennen elkaar niet meer. En dan wordt alles wat je hoort, alles wat je ervaart, meteen overlast. Soms zijn er ook jongeren die gewoon jong zijn met elkaar, dat is geen overlast."

Een van de gemeenten die kiest voor de mosquito in de strijd tegen overlast, is Rotterdam. De gemeente heeft zeventien mosquito's ingezet. Volgens een woordvoerder worden de mosquito's alleen geplaatst bij daadwerkelijke overlast. "Mosquito's kunnen worden ingezet als buurtbewoners niet kunnen slapen van herrie van jongeren op straat in de late uurtjes en nacht, en als gesprekken met de jongeren, de inzet van jongerenwerk en meer surveilleren, niet helpen."

Ook blijft de mosquito bij overlast slechts tijdelijk aanstaan. "De mosquito wordt voor 15 minuten door een bewoner geactiveerd indien deze overlast ervaart. De mosquito gaat dus niet aan bij aanwezigheid van jongeren, maar pas als overlast wordt ervaren. Als de jongeren geen overlast veroorzaken, kunnen ze blijven staan zonder dat de mosquito aangaat."

Toch hangen de kastjes niet in alle grote gemeenten. In Amsterdam hebben ze de kastjes laten weghalen. In Arnhem heeft de gemeente nooit overwogen mosquito's in te zetten. Wethouder Welzijn Mark Lauriks: "Overlast heeft ook een achterliggende reden. Wij zien jongeren niet als 'muggen' die je wegjaagt."

Ze kiezen in Arnhem daarom voor andere manieren om overlast van jongeren tegen te gaan, legt Lauriks uit. "Door ons bijvoorbeeld te richten op de persoonlijke ontwikkeling van jongeren en jongeren op straat persoonlijk aan te spreken."

Criminoloog Van den Broek snapt dat gemeenten soms kiezen voor mosquito's, maar hij ziet ook de keerzijde van het gebruik ervan. "Je bepaalt meteen dat er helemaal geen jongeren mogen hangen op een bepaalde locatie. Terwijl dat ook geldt voor jongeren die eerder geen overlast veroorzaakten."

De Vereniging Nederlandse Gemeenten adviseert gemeenten om het apparaat alleen in te zetten als andere manieren om overlast te bestrijden zijn mislukt. En om de kastjes alleen aan te zetten op tijdstippen waarop er overlast is, zoals 's nachts. De meeste gemeenten doen dat ook. Zij zetten de mosquito's alleen na 22.00 uur in en ze staan niet standaard aan, alleen als omwonenden daarom vragen.