Het is druk op begraafplaats De Eeuwige Harmonie, China rouwt om coviddoden
"Corona", proest de oude vrouw nog uit vanaf haar stretcher. Wanneer ze besmet is geraakt, weet ze niet. Maar ze haast zich te zeggen dat het beter gaat. "Veel beter", waarna ze opnieuw hevig moet hoesten. "We wachten op een bed", vertelt haar dochter. "Pas als er mensen worden ontslagen, kan mijn moeder worden opgenomen."
De realiteit voor tientallen andere hulpbehoevenden in de gang van ziekenhuis De Treurwilg in Peking, op een drukbezette eerste hulp. Ook al mag de piek in het aantal besmettingen in de hoofdstad voorbij zijn, in ziekenhuizen en crematoria etteren de gevolgen van het onaangekondigde en voor velen totaal onverwachte loslaten van de coronamaatregelen nog na.
'Stuk rustiger'
Ook bij het Tweede Volksziekenhuis in Shenzhen is het druk in de ochtend. "De wachttijd richting de eerste hulp is ongeveer twee uur", roept iemand in een blauw hesje. Tegen betaling rijdt hij je auto weg, normaal gesproken een service om dronkenlappen in hun eigen auto naar huis te rijden, nu opdat je niet op een parkeerplek hoeft te wachten. "Het zijn vooral covidpatiënten," zegt hij.
"Had je het hier twee weken geleden moeten zien", zegt één van de beveiligers. "Iedereen heeft het inmiddels wel gehad. Het is nu alweer een stuk rustiger." Hier geen grote groepen ouderen die op de gangen wachten op zuurstof en medicatie, van orthopedie tot oncologie: andere afdelingen lijken te functioneren alsof er nooit iets gebeurd is.
Wat zal meespelen: Shenzhen is een van China's jongste steden. In uitstraling en bedrijvigheid (de stad een broeiplaats voor techbedrijven) maar ook voor wat betreft de bevolking. De gemiddelde Shenzhen'er is 32,5 jaar oud, tegen een gemiddelde leeftijd van 37,5 landelijk. Toch blijkt ook Shenzhen niet volledig immuun voor de grillen van corona, getuige de mensenmassa's het enige crematorium van de stad.
Familieleden wachten ongeduldig tot de naam van hun dierbare voorbij komt op een groot bord, alsof ze bij een aankondigingsbord met aankomst- en vertrektijden van treinen staan. Met vele honderden zijn ze, in zijn totaal: vele tientallen groepjes familie en vrienden van overledenen, die allemaal willen weten in welke van de tientallen zalen de kist straks zal worden binnengereden.
Allemaal zijn ze uitgedost in traditionele rouwkleding. Veelal in het wit, de rouwkleur, soms aangevuld met rouwmutsen. Vrijwel elke groep draagt een foto van het familielid dat de aardse wereld verlaten heeft, de letterlijke vertaling van chushi, de dood in China. Het ene gezelschap heeft de zaal nog niet verlaten, of het volgende staat al te popelen om naar binnen te gaan.
Urenlang wachten
Begrijpelijkerwijs hebben slechts weinigen zin om te praten. "Ik kom mijn vader begraven", zegt één van de aanwezigen, overstemd door de boeddhistische klanken uit zijn bluetoothspeakertje. Hij zegt al uren te wachten. "Hopelijk zijn we vanmiddag aan de beurt." De drukte hier betekent goede zaken in het verkoopkantoortje van begraafplaats de Eeuwige Harmonie, op een steenworp afstand van de verbrandingsovens.
"Alle verloven zijn ingetrokken", zegt Lu, gevraagd naar de effecten van China's nieuwe covidbeleid, of de absentie daarvan. "Tijdens Chinees Nieuwjaar krijgen we geen vrij." Met name in de afgelopen dagen worden er veel plekjes weggekocht, zegt ze. Van zo'n 5300 voor een bescheiden plek aan de voet van de berg, tot ruim 30.000 voor een plek op de top, met uitzicht op een meertje. "Daar is het stil, en is de fengshui het beste", zegt Lu.
"We zijn echt superdruk", zegt Lu. "Gisteren, eergisteren, verkochten we er meer dan twintig op een dag." Fors meer dan normaal, stelt ze, in het land waar volgens onderzoekers aan de Universiteit van Peking nu zo'n 900 miljoen mensen besmet zijn, of dat zijn geweest. Dat komt neer op zo'n twee derde van de bevolking. Hoeveel doden er tot nu toe zijn gevallen, blijft gissen. Vele duizenden per dag lijkt een defensieve schatting.
Testcapaciteit in rook op
De autoriteiten meldden in de afgelopen weken niet meer dan een handvol doden per dag. Eerder deze week zijn ze ook daarmee gestopt. Deels is het een kwestie van definities: China telt coronadoden bijvoorbeeld niet als er al sprake was van onderliggend lijden. Een andere complicerende factor: China's fenomenale testcapaciteit is in rook opgegaan.
Verschillende media, waaronder The Washington Post, publiceerden satellietbeelden waarop drukbezette parkeerplaatsen bij crematoria te zien waren die onderschrijven wat ook de Wereldgezondheidsorganisatie stelt: dat China het aantal coronadoden zwaar onderrapporteert. 'Chef covid' Liang Wannian zei daarover dat doden alleen op de juiste manier kunnen worden geteld als de pandemie voorbij is.
Waar het in Shenzhen nog erg druk is bij het crematorium, lijkt in het Peking, dat al eerder piekte, juist weer iets rustiger te worden. Daar neigt het in elk geval naar bij het Dongjiao-crematorium, al moeten undercoveragenten journalisten ervan weerhouden te zien wat zich achter de poorten afspeelt. "Wegwezen, of we bellen de politie!" schreeuwt één van hen. "Alles is normaal hier", zegt één van de kistenverkopers nog.
