Nieuwe generatie weer- en klimaatsatellieten gelanceerd
In Frans Guyana is de eerste van een reeks nieuwe weer- en klimaatsatellieten gelanceerd. Met de instrumenten aan boord kunnen preciezere weersverwachtingen worden opgesteld.
De satellieten zijn ook beter in staat om aan te geven wanneer er weersextremen optreden. Dat is belangrijk, omdat weersextremen in aantal en heftigheid toenemen als gevolg van klimaatverandering.
De satelliet, die met een raket de ruimte in is geschoten, zal op 36.000 kilometer hoogte precies boven Europa en Afrika blijven staan. Dat wil zeggen: de satelliet draait met dezelfde snelheid mee als de aarde, zodat hij op dezelfde plek ten opzichte van het aardoppervlak blijft.
Derde generatie
Het is de eerste van een serie zogenoemde 'derde generatie' weersatellieten, Meteosat Third Generation (MTG). De komende jaren gaan er zes de lucht in.
Elke tien minuten wordt er straks een beeld gemaakt van Europa en Afrika. Van alleen Europa is elke 150 seconden een opname mogelijk. Ook boven andere continenten hangen dergelijke satellietsystemen. Het initiatief komt van EUMETSAT, het Europese agentschap dat het weer en klimaat vanuit de ruimte observeert. "Door die grotere frequentie krijg je een veel snellere en betere update van extreem weer", zegt Gerard van der Steenhoven, voor Nederland bestuurslid bij EUMETSAT.
Nieuwe technologie
Deze satellieten vervangen voorgangers die vanaf 2004 weerbeelden van Europa en Afrika naar de aarde stuurden. Die leverden blokken van Nederland van ongeveer drie bij zes kilometer. De nieuwe instrumenten kunnen verder inzoomen en geven stukjes beeld van één bij twee kilometer. Volgens Van der Steenhoven, ook KNMI-directeur, zijn er bij elkaar drie redenen waarom de nieuwe satellieten nodig zijn.
Na een jaar of tien, vijftien zijn ze aan vervanging toe, zegt hij. "We weten dus dat er telkens updates moeten komen. Zo wordt nu al nagedacht over satellieten die pas in de jaren 40 de ruimte in gaan. Een tweede reden is klimaatverandering. We willen weersextremen beter kunnen voorspellen. En daarnaast willen we gebruik maken van de nieuwste technologie."
Die nieuwe technologische mogelijkheden zijn volgens de initiatiefnemers van groot economisch belang. Levensgevaarlijke situaties kunnen beter worden ingeschat. "Deze miljardeninvestering heeft tot doel in de lidstaten meteorologische diensten aan te bieden met veel meer accuraatheid, waardoor levens, eigendommen en infrastructuur kunnen worden gespaard. Het systeem zal letterlijk levens redden", zei directeur Phil Evans van EUMETSAT op een persconferentie vorige week.
Overstromingen zomer 2021
De bedoeling is dat de satelliet-instrumenten, eerder dan tot nu toe het geval was, zien wanneer de lucht instabiel wordt. Ook is er een instrument, de Lightning Imager, dat voortdurend bliksems observeert. Dat zorgt voor veiliger vliegverkeer. Ook wordt door betrokkenen gerefereerd aan de overstromingen in Duitsland, België en Nederland, in de zomer van 2021, veroorzaakt door hevige regenval.
Bij die overstromingen kwamen meer dan 200 mensen om het leven en ontstond voor miljarden euro's aan schade. De weersverwachting die er destijds was, kwam redelijk laat en werd ook niet door alle autoriteiten voldoende op waarde geschat. De vraag is of de nieuwe satellieten een dergelijke situatie langer en beter van tevoren kunnen voorspellen. Van der Steenhoven waarschuwt voor al te groot optimisme.
"De hoop is dat de weersverwachting er beter van wordt. Maar hoeveel beter precies is nog wel de vraag. Met betere data van satellieten alleen ben je er nog niet. Computers zullen die data ook moeten kunnen verwerken. En je hebt ook altijd instrumenten op de grond nodig die metingen doen, en kunnen fungeren als een check op wat je vanuit de ruimte ziet. Dus of zo'n situatie als rond de overstromingen in Limburg straks echt beter kan worden voorspeld, moet nog blijken."
Het KNMI zal de informatie van de nieuwe satellieten zeker gaan gebruiken:
