Duitse toparchitect Von Gerkan (vliegveld en hoofdstation Berlijn) overleden

Een van de bekendste Duitse architecten is afgelopen week overleden. Zijn bureau gmp heeft bekendgemaakt dat Meinhard von Gerkan afgelopen woensdag op 87-jarige leeftijd is gestorven, omringd door familie.

In een carrière van meer dan vijftig jaar realiseerde Von Gerkan met zijn partner Volkwin Marg wereldwijd honderden gebouwen, zoals musea, vliegvelden, congrescentra en een complete stad in China. Hun ontwerpbureau gmp is met vierhonderd medewerkers een van de grootste van het land.

Von Gerkan werd in 1935 geboren in het Letse Riga. Zijn jeugd werd zwaar getekend door de Tweede Wereldoorlog: zijn vader sneuvelde als Duits militair aan het oostfront, zijn moeder bezweek kort daarna op de vlucht voor de Russische opmars. Von Gerkan groeide op in een pleeggezin in Hamburg.

Net afgestudeerd als architect viel hij als dertiger meteen met zijn neus in de boter: voor het Berlijnse vliegveld Tegel werd zijn ontwerp voor de aankomsthal uitgekozen. Het hexagonale ontwerp was vernieuwend: vliegtuigen konden snel naar de gate komen, terwijl passagiers korte lijnen naar het hoofdgebouw hielden.

Toen het vliegveld in 2020 sloot, had Von Gerkan ook al een bijdrage geleverd aan de vervanger, luchthaven Berlijn Brandenburg. Daarnaast had hij de luchthavens van Stuttgart en Hamburg ontworpen.

Von Gerkan ontwierp ook het Nationaal Museum in Peking, bedacht het kenmerkende congrescentrum in Leipzig en werkte aan de vernieuwing van het Olympisch Stadion in Kiev toen daar het EK werd gehouden. Ook tekende hij voor de stad Lingang, die verrijst naast Shanghai om de drukte daar te beperken.

Vaak ontwierp gmp met veel glas en staal. Met zijn visie wilde Von Gerkan bijdragen aan een Baukultur. "Architectuur moet aan de consumptiecultuur worden ontworsteld en als waardevol cultuurgoed worden beschouwd", benadrukte hij.

Geen wonder dus dat hij furieus was toen zijn ontwerp voor het nieuwe hoofdstation van Berlijn werd aangepast door spoorbedrijf Deutsche Bahn. Een glazen overkapping die hij voor ondergrondse verdiepingen had gepland, werd vervangen door een metalen dak om het gebouw op tijd klaar te krijgen.

"Ze hebben het verminkt", zei Von Gerkan, die vond dat zijn beoogde "spoorkathedraal" nu de uitstaling van een supermarkt kreeg. De architect weigerde de opening bij te wonen en klaagde het spoorbedrijf aan. De zaak werd uiteindelijk geschikt met een schenking aan Von Gerkans stichting.

"Met hem verliezen we een sterke persoonlijkheid en een niet-aflatende voorvechter van de principes die hij aanhing: eenvoud, diversiteit en eenheid, onderscheidend vermogen en structurele orde", maakte zijn partner Marg het overlijden bekend. "Aan het einde was hij zijn kracht verloren en kwam het overlijden als een verlichting. Het eind van een werkelijk volbracht leven."