Ombudsman: 'Beloften aan Groningse gaswinningsgedupeerden klinken hol'
Steeds meer Groningers in het gaswinningsgebied melden zich bij de Nationale ombudsman met klachten. Dat ondanks alle maatregelen die de overheid tot nu toe heeft getroffen om juist de afhandeling van schade en de versterking van huizen beter te laten verlopen.
Ombudsman Reinier van Zutphen is teleurgesteld. "De boodschappen van de overheid over de aanpak van de gevolgen van de gaswinning zijn steeds holler gaan klinken", stelt hij in het rapport Beloftes maken schuld. "Ondanks goede bedoelingen van de overheid gaat het niet goed."
Tot vorig jaar had Groningen een eigen Onafhankelijke Raadsman, maar per 1 januari van dit jaar is die ondergebracht bij de Nationale ombudsman. In de eerste helft van dit jaar kwamen er bij de ombudsman 386 klachten binnen uit Groningen. Over heel 2021 ontvingen de ombudsman en de Raadsman samen 236 klachten.
Van Zutphen vindt dat een overheid duidelijk moet zijn. "Het rapport heet Beloftes maken schuld, maar aan eerdere beloftes is niet voldaan", licht hij toe in het NOS Radio 1 Journaal. "De regels zijn ingewikkeld en ook nog eens tussentijds veranderd. Ik heb al eerder gezegd: maak er een crisisgebied van. Dat is niet gebeurd, dan kun je dat verwachten, deze stijging."
Lange rijen
Een aanzienlijk deel van de klachten was naar aanleiding van de regeling woningverbetering en -verduurzaming. Op 10 januari 2022, de dag dat het kabinet aantrad, stonden in Groningen lange rijen mensen te wachten bij gemeentehuizen in de hoop 10.000 euro subsidie te ontvangen. Dat geld was beschikbaar gesteld als compensatie voor jarenlange onzekerheid over de toekomst van hun woningen. Het budget was alleen veel te laag, waardoor mensen achter het net visten als ze er niet op tijd bij waren. Inmiddels is de regeling verruimd
Toch zit de toename van de klachten maar voor een deel in de rommelige aanpak van die subsidieregeling. "Zelfs als we deze klachten niet meerekenen, zien we nog steeds een forse stijging. Dit is niet meer uitlegbaar aan alle mensen die al jaren in de zorgen leven", aldus Van Zutphen.
Communicatie
Er is nog steeds een aantal belangrijke struikelblokken, constateert de ombudsman. Zo leggen organisaties de gevolgen van fouten volgens hem nog te veel neer bij de bewoner. Ook ontstaan nieuwe schrijnende situaties doordat mensen lang in onzekerheid blijven. Verder zijn beloften van versnelling maar in beperkte zin waargemaakt en de communicatie is regelmatig onduidelijk of afwezig.
Als de communicatie niet snel verbetert, gaat alles nog langer duren, waarschuwt Van Zutphen. "In 2028 moeten alle huizen die versterkt moeten worden ook versterkt zijn. Dat zijn er 13.000. Dit jaar zijn er geloof ik 1000 woningen versterkt. Dat betekent dat er veel harder gewerkt moet worden om 2028 te halen. Dat geldt ook voor schadeafhandeling en andere zaken."
Langzaam en chaotisch
Jos Leuveld van het Actieteam Aardbevingen Garrelsweer herkent veel van de kritiekpunten. Afgelopen juni kwam staatssecretaris Vijlbrief, verantwoordelijk voor de schadeafhandeling in Groningen, naar het dorp om met veel enthousiasme een nieuwe 'dorpenaanpak' af te trappen voor de versterking van huizen.
De pilot in Garrelsweer moet ertoe leiden dat de versterking wordt versneld en dat ervan wordt geleerd voor de aanpak in andere dorpen. "Dat klonk mooi", zegt Leuveld nu. "Maar we hebben inmiddels alweer vier maanden vertraging opgelopen."
Het goede nieuws is wat Leuveld betreft dat er in ieder geval iets gebeurt, dankzij de pilot. "Maar alles komt wel heel langzaam en chaotisch op gang. Dat is heel teleurstellend. Ik hoor van mensen dat ze geen idee hebben waar ze deze Kerst wonen, in een wisselwoning of nog steeds in hun onveilige huis", beschrijft hij de situatie. Leuveld vindt dat de gemeente Eemsdelta en de Nationaal Coördinator Groningen de pilot slecht hebben voorbereid.
