Geld verdienen met goed doen: sociale ondernemingen groeien
Sociale ondernemingen verdienen geld met het oplossen van maatschappelijke problemen. Niet winst maken is echter het voornaamste doel, maar het verbeteren van de wereld. En dat gebeurt volgens de tweede European Social Enterprise Monitor steeds professioneler, vooral in Nederland.
"Het zijn echt bedrijven, met heuse investeerders en serieuze werknemers. Meer dan in andere landen zie je hier dat het bedrijfsmatige echt heel sterk is. Al is het mooi om te zien dat dit een Europa-brede beweging is die steeds meer terrein wint", zegt Stefan Panhuijsen van belangenorganisatie Social Enterprise NL.
In Nederland blijken relatief weinig vrijwilligers te werken bij sociale bedrijven. Ook wordt er vergeleken met andere landen weinig omzet gehaald uit subsidies en donaties. De belangrijkste inkomstenbron is bij 80 procent van de bedrijven verkoop aan andere bedrijven.
Waarom richt je een bedrijf op waarbij winst maken niet het belangrijkst is? "Het is een beetje een open deur, maar het komt voort uit een wil om een maatschappelijk probleem op te lossen. Idealisme dus", zegt Panhuijsen.
"Wereldverbetering wordt door deze ondernemers niet gezien als iets dat geld kost of gedoe oplevert. Zij zien dit als een kans om nieuwe doelgroepen te vinden en markten aan te boren", zegt ook Kees Klomp, lector betekeniseconomie aan de Hogeschool Rotterdam. Hij houdt zich al 25 jaar bezig met sociaal ondernemen.
"Wat nieuw is, is dat ook corporate organisaties zich richten op sociaal ondernemen. Zij beseffen: we moeten niet alleen financiële waarde creëren, maar ook bijvoorbeeld sociale of ecologische betekenis. Daarin loopt Nederland echt voorop. Denk alleen al aan Tony's Chocolony of de FairPhone, die verkrijgbaar zijn van Australië tot Japan. Daar mogen we wel wat trotser op zijn."
Sociale winst
Een week voordat corona uitbrak, richtte Yasmina Khababi (27) FreshTable op: een maaltijd- en bezorgbedrijf met statushouders in dienst. Ondanks de bedrijfsmatig uitdagende tijd door de coronamaatregelen, heeft ze geen spijt van haar besluit.
"Ik zeg altijd zo: corona was de ultieme test. Wij hebben gelijk een tijd gehad dat het minder goed ging. Maar ook als je geen of weinig omzet hebt, kun je je inzetten voor de maatschappij. Wij doen nu allebei: het sociale deel en het hebben van een winstoogmerk."
Uit het Europese onderzoek blijkt dat het gros van de sociale ondernemingen in de vroege groeifase zit. Nederlandse sociale ondernemingen zeggen vaker dan gemiddeld te zitten in de 'gevestigde groeifase'.
"Heel voorzichtig durf ik te zeggen dat ook wij daar zijn aanbeland", zegt Khababi. "Van eerst alleen in Rotterdam werken wij nu in heel Nederland. Met de gemeente Amsterdam tot bedrijven waarvoor we diner en lunch verzorgen. Het is mooi om die impact te zien."
Hoger op de agenda
In principe kan iedereen in Nederland zichzelf een 'sociale onderneming' noemen. Misbruik komt echter niet vaak voor, zegt Panhuijsen. "Een aantal bedrijven kan zich erop profileren, en anders worden er snel vragen over gesteld. Het werkt een beetje zelfregulerend."
Hoewel Nederland het "goed doet", kennen deze ondernemingen ook uitdagingen, zegt Panhuijsen. "We zijn voorstanders van de BVm, de maatschappelijke BV, daar is de overheid mee bezig voor sociale ondernemingen. Dat helpt voor iedereen herkenbaar te maken wie ze zijn."
Volgens Panhuijsen ligt er ook nog een taak voor de overheid en het grote bedrijfsleven. "Zij mogen vaker dan nu inkoper zijn van diensten en producten van sociale ondernemingen. Niet alleen voor ondernemingen zelf maar zodat de overheid ook zijn maatschappelijke impact vergroot."
