Nederlandse Colombianen na Spoorloos-rel: 'Je bestaansrecht wankelt'

• Maartje Geels

  redacteur Online

"Alsof er een bom is ontploft." Dat zeggen betrokkenen over de fouten bij tv-programma Spoorloos, die dinsdag aan het licht kwamen in een aflevering van Oplichters Aangepakt. Ze stellen dat er naast de twee 'mismatches' die in het programma werden behandeld, het in zeker nog vijf andere gevallen is misgegaan met het herenigen van adoptiekinderen met hun oorspronkelijke familie.

In het programma liet televisiemaker Kees van der Spek zien dat via Spoorloos de voorbije jaren meerdere geadopteerden in Colombia aan verkeerde biologische familieleden zijn gekoppeld. De 'mismatches' kwamen tot stand via een Colombiaanse en Nederlandse medewerker van het programma.

Na de uitzending erkende omroep KRO-NCRV dat er inderdaad fouten zijn gemaakt bij twee deelnemers. De omroep wil verder niet reageren op vragen van de NOS en zegt eerst zelf onderzoek te willen doen. Een woordvoerder verwijst enkel naar deze persverklaring.

Maar volgens Fiona Teggatz gaat het dus om meer dan twee mismatches. Zij runt met haar vriendin Barbara Quee een bureau waarmee ze Colombiaanse geadopteerden helpt. Sinds de uitzending zijn de twee door veel meer Colombianen in Nederland benaderd, zegt Teggatz. Sommigen deden ook mee aan Spoorloos en vrezen dat er ook hun zaken fouten zijn gemaakt.

Kees van der Spek en Barbara Quee vertelden over de mismatches in de talkshow Jinek:

In de Spoorloos-zaken stond een Colombiaanse fixer centraal, Edwin Vela. Vela was ook betrokken bij de zaak van Juliette en haar zussen, van wie de achternaam bij de redactie bekend is. Zij gingen in 2019 in zee met Spoorloos. "Ze vertelden dat onze moeder gevonden was door Edwin Vela." Voor de zussen kwam dat nieuws als een schok: "Wij wisten niet beter dan dat onze biologische moeder dood was, want dat stond op onze geboorteakte".

Maar volgens Vela leefde de vrouw dus nog. "Maar onze moeder wilde volgens hem geen contact. Ze was bang, want ze had veel op haar kerfstok, had hij gezegd." Door de aflevering van Oplichters Aangepakt hebben Juliette en haar nog levende zus grote twijfels over dat verhaal.

De uitzending maakte haar boos, verdrietig en verbaasd. "Boos omdat Edwin gezinnen recht in het gezicht kon aankijken en dit kon doen. Dat vind ik echt onmenselijk en mensonterend."

Ook Yaneth Palacio Menger had contact met Spoorloos. Zij benaderde de redactie in de jaren 90 en hoorde in eerste instantie jaren niets. Jaren later kreeg Palacio Menger een telefoontje: de redactie vertelde dat haar biologische moeder gevonden was. Ze kon alleen niet naar Nederland komen. "Je wereld staat dan op z'n kop."

Volgens de redactie was er geen bewegend beeld van Palacio Mengers moeder, maar was er een reconstructie gemaakt op basis van Vela's bevindingen. "M'n moeder was als 15-jarige op straat zwanger geraakt en kon niet voor me zorgen. In miljoenenstad Medellín had Vela op straat familie gevonden, zeiden ze."

Palacio Menger kreeg foto's te zien. "Je zoekt meteen naar gelijkenissen. Het was heel emotioneel." Het team van Spoorloos zou naar Medellín gaan om Palacio Mengers moeder te filmen. "Maar enkele dagen voor hun vertrek was ze weg. Volgens Vela had ze geen vast woonadres, maar woonde ze bij familie in FARC-gebied. M'n moeder zou door de FARC zijn meegenomen. Het was volgens hem te gevaarlijk om daarheen te gaan."

Uiteindelijk is Palacio Mengers verhaal op televisie uitgezonden. "Een paar dagen erna ben ik gebeld door Spoorloos. De foto's die waren gebruikt in de uitzending, waren niet van mijn moeder. Ik was woest, hoe durf je dat uit te zenden?"

Sinds de uitzending van Oplichters Aangepakt is ze van slag. "Je bestaansrecht wankelt, die onzorgvuldigheid neem ik Spoorloos kwalijk. Waarom is er geen dna-onderzoek gedaan, waarom heeft de redactie zelf niet meer onderzoek gedaan?"

De redactie heeft nog geen contact opgenomen met Palacio Menger. De zus van Juliette is wel benaderd. "Ik geloof in tweede kansen en mijn zus ook, maar ze zullen er wat voor moeten doen."

Fiona Teggatz noemt de gang van zaken extreem pijnlijk. "Spoorloos doet ook goede dingen, alleen in dit geval is er met onze identiteit en ons leed gespeeld."