Standbeeld voor zwemster Enith Brigitha: 'Ik zie het als erkenning'

Enith Brigitha won 21 Nederlandse zwemtitels, werd twee keer sportvrouw van het jaar én was de eerste vrouw van kleur die een olympische medaille won voor Nederland. Ze behoorde in de jaren 70 tot de wereldtop en was de beste zwemster van Nederland. Daarna verdween ze in de anonimiteit.

Nu krijgt Brigitha in Almere een standbeeld ter ere van haar zwemprestaties. Vanmiddag is het onthuld.

Initiatiefnemer is podiumkunstenaar Mo Hersi, die vond dat Brigitha meer bekendheid verdiende. Hij begon twee jaar geleden aan zijn project uit bewondering en zette een crowdfundingactie op.

In Curaçao en in de Verenigde Staten heeft Brigitha al wel enige erkenning gekregen, bijvoorbeeld met een zwembad in Willemstad dat naar haar is vernoemd en doordat ze in de International Swimming Hall of Fame in de VS is opgenomen. "Ik zie het als erkenning dat er nu ook in Nederland aandacht aan wordt besteed" zegt ze.

We spraken Brigitha voor de onthulling thuis, waar net een bijzonder pakket voor haar was bezorgd:

Kunstenaar Patrick Mezas maakte het bronzen beeld, dat de naam Uit het water herrezen kreeg. Mezas wist al vanaf het begin hoe hij het standbeeld wilde vormgeven: "Het moest een actieve pose zijn, ze komt uit het water naar boven voor een nieuwe hap adem in de vlinderslag. Het staat op een sokkel van ruwe natuurstenen, die staan voor kracht." De sokkel bestaat uit drie stenen, die een olympisch podium voorstellen.

Curaçao

Brigitha (67) is de oudste dochter van een Nederlandse moeder en een Antilliaanse vader. Ze heeft leren zwemmen in de zee van haar geboorte-eiland Curaçao. Daar bleef haar zwemtalent niet onopgemerkt en ze deed in 1967 voor het eerst mee aan de Koninkrijksspelen. Een jaar later won ze daar goud en vlak daarna vertrok ze met haar moeder naar Nederland.

Vanaf toen begon haar zwemcarrière serieus te worden, onder begeleiding van trainster Wil Storm. In lunchpauzes trainde ze in het Amsterdamse Sportfondsenbad, op vijftig meter afstand van het warenhuis waar ze werkte als verkoper.

Op de Olympische Spelen in 1976 in Montréal bereikte ze het hoogtepunt van haar carrière door twee bronzen medailles te winnen, op de 100 meter en 200 meter vrije slag. Ze nam het toen op tegen zwemsters uit de DDR, het voormalige Oost-Duitsland. Later werd bekend dat deze zwemsters betrokken waren bij het Oost-Duitse dopingprogramma en daar hun prestaties aan te danken hadden.

In de jaren 70 was Brigitha een grootheid binnen en buiten de zwemwereld, maar die bekendheid nam later af. Toen in Almere in het Topsportcentrum een hall of fame werd onthuld, was ze daar in eerste instantie niet vertegenwoordigd. Later is ze alsnog toegevoegd aan de collectie. Ergens zijn haar prestaties dus in de vergetelheid geraakt. "En nu zal ze uit die vergetelheid herrijzen", verwacht kunstenaar Patrick Mezas.

Mo Hersi kwam tot zijn standbeeldinitiatief toen hij Brigitha interviewde voor Omroep Flevoland. Hij was zo onder de indruk van haar verhaal en prestaties dat hij vond dat ze een standbeeld moest krijgen. "Enith heeft veel bereikt, maar haar prestaties overstijgen de medaille op zich, ze is een voorbeeld voor mensen van kleur."

Het uiteindelijke beeld heeft een plaats gekregen in het Lumièrepark aan het Weerwater in Almere, de stad waar Brigitha dertig jaar woonde en tien jaar zwemles gaf.

Rolmodellen

Hersi pleit sowieso voor meer standbeelden voor mensen van kleur. Veel beelden gaan nu nog over het koloniale verleden of het zijn fictieve figuren. "Het gaat over rolmodellen, als je elkaar niet kan zien kan je niet eren en opkijken", aldus Hersi.

De onthulling van het beeld vindt plaats in de zogenoemde Black Achievement Month van 1 oktober tot en met 31 oktober. Brigitha: "Het is goed dat deze maand er is, want er zijn heel veel mensen die goede dingen doen en normaal niet in de belangstelling staan, en op deze manier komen gekleurde mensen en hun prestaties naar voren".

In 2016 maakte Andere Tijden Sport deze documentaire over de carrière van Brigitha: