Kabinet wil 'onbewezen' zorg uit basispakket schrappen, versobering op komst
Als het aan zorgminister Ernst Kuipers ligt worden bepaalde medische behandelingen geschrapt uit het basispakket met door de zorgverzekeraar vergoede zorg. Het gaat om zorg die wetenschappelijk aantoonbaar niet aan de kwaliteitseisen voldoet of ondoelmatig is. Dit staat in het concept van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) dat in handen is van de NOS.
Volgens gezondheidseconomen leidt het akkoord onafwendbaar tot een versobering van de ouderenzorg.
Instroom beperken
Het schrappen van de 'onbewezen' zorg is onderdeel van een bredere strategie om de instroom van patiënten te beperken, nu en in de toekomst. Er is immers niet genoeg personeel om de verwachte explosie aan zorgvraag adequaat aan te pakken.
Het kabinet wil niet dat in de toekomst nog meer mensen in de zorg gaan werken dan nu het geval is. Voorkomen moet worden dat de zorg als het ware het schaarse personeel steelt van andere sectoren. Daarnaast moet het zorgbudget binnen de perken blijven.
Om de hoge werkdruk voor het zorgpersoneel af te bouwen wil het kabinet vooral de vraag naar zorg afremmen. In het akkoord wordt nog niet concreet hoe dat doel moet worden bereikt.
Wel is duidelijk dat de digitalisering van zorg verlichting moet brengen. Als fysiek contact tussen zorgverlener en patiënt niet noodzakelijk is gebeurt dat niet meer.
Mes dieper in basispakket
Preventie is ook belangrijk. Programma's die helpen voorkomen dat ouderen vallen moeten het aantal bezoeken aan de spoedeisende hulp drastisch verminderen. Nu worden jaarlijks 300.000 keer ouderen opgenomen nadat ze zijn gevallen. Die opnames beslaan de helft van het totaal aantal opnames van ouderen op de SEH.
Als het niet lukt om de zorgvraag te beperken, zo staat waarschuwend in het conceptakkoord, bestaat het gevaar dat het mes dieper in het basispakket gaat. Dan gaat het niet alleen om 'zinloze' zorg maar ook om zorg die noodzakelijk en effectief wordt geacht.
Meerdere gezondheidseconomen denken dat er harde besluiten zullen vallen over welke zorg in de toekomst nog beschikbaar blijft.
"Met de ideeën van het zorgakkoord kun je harde keuzes in het aanbod van medisch-specialistische zorg wellicht voorkomen. Maar als je het hebt over langdurige zorg, met name voor de ouderen, dan ontkom je niet aan harde keuzes", zegt Xander Koolman, gezondheidseconoom verbonden aan de Vrije Universiteit.
'Discussie over 24-uurs luier geopend'
Volgens Koolman zullen zorginstellingen pijnlijke keuzes moeten maken. "Dus discussies of mensen die niet incontinent zijn maar vanwege personeelskrapte wél noodgedwongen een 24-uurs luier moeten dragen, kunnen weer terugkomen."
"Om überhaupt nog langdurige zorg aan ouderen te kunnen leveren kan het zijn dat we de kwaliteit van zorg bewust moeten gaan verlagen", vult Jochen Mierau aan. Hij is hoogleraar economie van volksgezondheid in Groningen.
"In plaats van uitmuntende zorg voor één persoon wordt dan redelijk goede zorg voor twee personen mogelijk. Door lagere kwaliteitseisen wordt zorg minder arbeidsintensief en dat scheelt weer personeel waardoor je meer mensen kunt helpen."
Koolman beseft dat de waarschijnlijke versobering van de zorg een onaangename boodschap is. "Maar de burger moet wel bewust worden van dit toekomstbeeld. Een land geeft het geld aan de zorg uit dat het kan missen en niet wat de bevolking eigenlijk nodig heeft."
Babyboomers worden kwetsbaar
De afgelopen veertig jaar kon Nederland zich, dankzij de geboortegolf vlak na de Tweede Wereldoorlog, veel veroorloven dankzij een jonge en productieve bevolking. Nu de babyboomers ouder en kwetsbaarder worden stijgen de zorgkosten razendsnel, terwijl het werkzame deel van de samenleving kleiner wordt.
"Niet alles kan meer", zegt Mierau. "Het is belangrijk dat niet alleen de politiek gaat nadenken over welke zorg nog vergoed wordt, maar wij als maatschappij ook een principiële discussie voeren over welke zorg wij nog essentieel vinden."
