Stagiaire ontdekt Brueghelgravure bij restauratie

Een stagiaire van de Belgische Koninklijke Bibliotheek heeft een ontdekking gedaan bij een eeuwenoude Brueghelgravure: op de achterkant van het vel bleek een tweede werk van de Vlaamse meester verstopt.

De 23-jarige Margaux Nogues deed de ontdekking toen ze bezig was met de restauratie van de afbeelding De Keisnijding uit 1559, een gravure die Hieronymus de Cock maakte van het werk van Brueghel. Daarbij moest ze een stuk karton waarop het werk was geplakt verwijderen. Zuur karton kan de prent namelijk aantasten.

"Ik heb de prent in een bad met warm water geplaatst. Het karton kwam zeer makkelijk los", vertelt de Française aan omroep RTBF. "Toen ik het eraf haalde, ontdekte ik een ander werk aan de achterkant: een tweede gravure van Brueghel."

Het tweede werk bleek een versie te zijn van Brueghels Patientia, een allegorische voorstelling van geduld uit 1557. De personificatie van deze deugd wordt omringd door wezentjes als uit het werk van Jeroen Bosch, die het kwaad en zonde in de wereld voorstellen.

Brueghel permitteerde zich daarbij ook kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk, door figuurtjes in monnikspij en een bizarre reus met een kardinaalshoed op te voeren. In latere versies van de gravure zijn die gecensureerd.

Vergelijkbare gravures hebben op veilingen meer dan 15.000 euro opgebracht.

Bijzondere druk

Hoewel de bibliotheek al drie afdrukken van deze afbeelding in bezit had, noemt het instituut het toch een bijzondere vondst. "Het is heel ongebruikelijk om twee gravures op voor- en achterzijde van een blad aan te treffen", staat in een persbericht. "Recto-verso drukken was niet gebruikelijk in de 16e eeuw."

Experts van de bibliotheek vermoeden dat het om een proefdruk ging, omdat de afbeeldingen verschillende groottes hebben. Doordat de randen van de afbeelding niet mooi uitlijnen, bestaat het vermoeden dat het druksel niet voor de verkoop bedoeld was.

Nogues maakt zich intussen op om in september haar proefschrift te verdedigen, met een extra regel op haar cv. "Ik ben nog maar vijf jaar bezig met restauraties, maar ik ga me dit nog lang herinneren."