Nieuw monument in Rotterdam voor gedeporteerde Joden

Precies tachtig jaar nadat de eerste Joden uit Rotterdam werden weggevoerd, is er een nieuw monument. Op de kade aan de Maas waar de Joden zich in de Tweede Wereldoorlog van de Duitse bezetter moesten melden, zijn met de hand tienduizend steentjes neergelegd. Die staan symbool voor de ongeveer tienduizend Joden uit de regio die via Westerbork werden gedeporteerd naar de concentratie- en vernietigingskampen.

Op de kade in Rotterdam-Zuid, niet ver van de Erasmusbrug, zijn ook verschillende soorten siergras aangeplant. "Die wuiven heen en weer en staan symbool voor onze levende herinnering aan de omgekomen Joodse Rotterdammers", zegt een van de initiatiefnemers, Frank van Gelderen bij Rijnmond.

"Niet de hele kade is beplant. De onbeplante stukken staan voor de leegte die overbleef. Tussen het siergras zijn looppaden met de tienduizend steentjes, die dus staan voor de tienduizend Rotterdamse Joden die niet terugkwamen."

Winderig haventerrein

In de nacht van 30 op 31 juli 1942 was het eerste transport vanaf de kade aan de Maas die nu de Eva Cohen-Hartogkade heet. Destijds was dat een winderig haventerrein met een loods, waar Joden uit Rotterdam en van de Zuid-Hollandse eilanden zich moesten melden. Uiteindelijk zouden er na dat eerste transport nog zeven volgen. Slechts een heel klein deel van de mensen die toen zijn weggevoerd, kwam terug.

Al eerder werd vlak bij de kade het Joods Kindermonument onthuld. Daarop staan de namen van alle 686 kinderen tot en met 12 jaar die vanaf die plek zijn gedeporteerd.

Voor het nieuwe monument zijn steentjes gebruikt die in 2020 werden gebruikt voor het kunstproject Levenslicht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Kunstenaar Daan Roosegaarde verzamelde toen in totaal 104.000 steentjes die symbool stonden voor de 104.000 Nederlandse slachtoffers van de Shoah. Het monument, waarbij de steentjes licht gaven, lag telkens op een andere plek in Nederland en is één dag in zijn geheel in Rotterdam te zien geweest.

Olijfboom

Toen het project was afgelopen, wist Van Gelderen tienduizend steentjes te 'regelen'. Die liggen nu dus in Rotterdam. "Het is geen namenmonument. De verschillende grootte en vorm van de stenen symboliseren de mensen, maar je ziet de namen niet", legt Van Gelderen uit. Langs de kade is ook een olijfboom in een grote plantenbak geplaatst. De olijfboom staat voor vrede en verbinding.

Het nieuwe monument wordt morgen in gebruik genomen tijdens de jaarlijkse herdenking op de Eva Cohen-Hartogkade.