Brandbrief: drempel tot abortus te hoog bij kwetsbare vrouwen
De abortuszorg in Nederland is niet voor alle vrouwen goed toegankelijk. Door "een weeffout" in de financiering van een abortus worden de kosten bij bepaalde vrouwen niet vergoed. Een coalitie van artsen, verloskundigen en ngo's roept zorgminister Ernst Kuipers in een brandbrief op om dit probleem met spoed op te lossen.
De oproep zal voor Kuipers niet als donderslag bij heldere hemel komen, zegt Jasper Kuipers. "Het is immers al een tijdje bewolkt." Als directeur van de medische ngo Dokters van de Wereld is hij de initiatiefnemer van deze actie. Volgens hem speelt dit probleem al jaren en treft het een kleine maar diverse groep mensen, onder wie kwetsbare vrouwen.
Bij die laatste groep gaat het om vrouwen die illegaal in het land verblijven en bijvoorbeeld gedwongen in de prostitutie werken. Maar ook internationale studentes of vrouwen van expats vallen eronder. Eén ding hebben ze gemeen: ze hebben geen legaal werk. En daar ligt de kern van het probleem, want een abortus wordt via werkgeverspremies vergoed.
In maart deed minister Kuipers de belofte om gelijkwaardige toegang tot abortuszorg te garanderen. Dit was een reactie op Kamervragen over hoe abortuszorg voor gevluchte Oekraïense vrouwen in Nederland is geregeld.
Oekraïners verkeren juridisch gezien in een soortgelijk niemandsland als de andere vrouwen die geen vergoeding krijgen. Ze hoeven zich niet als asielzoeker te melden, hebben niet per se een baan bij een Nederlandse werkgever en vallen daarom niet onder de Wlz.
Het probleem, volgens de abortuscoalitie, is dat de minister alleen de toegankelijkheid voor Oekraïense vrouwen wilde garanderen. "Vanwege de oorlog is dit nu eenmaal een zichtbare groep. Overigens is voor de Oekraïense vrouwen nog niets gedaan", zegt Jasper Kuipers. "Maar los nou eens die weeffout in de financiering op. Dan hebben die andere vrouwen die tussen wal en schip vallen er ook baat bij."
Minister Kuipers legt de verantwoordelijkheid bij de abortusklinieken. Volgens hem zouden abortusklinieken met de subsidies die ze ontvangen voldoende buffers hebben kunnen opbouwen om de behandelingen (deels) zelf te financieren.
Terwijl we ons druk maken over toegang tot abortus in Polen of de VS, kijken we eigenlijk weg van wat er op onze eigen stoep gebeurt.
Volgens Femke van Straaten, directeur van Abortuskliniek Amsterdam, ontstaat op deze manier willekeur. Bij haar kliniek hoeven vrouwen die het volledige bedrag niet kunnen betalen, dat ook niet te doen. Er wordt dan gevraagd wat wel mogelijk is om te betalen. Per casus wordt dat bekeken, een minimumbedrag hanteert de kliniek niet.
"Maar het punt is: deze willekeur moet je niet willen hebben. De keuzes rondom een abortus zorgen al voor veel stress, en daar komt nog eens stress bovenop om geld bij elkaar te schrapen."
Daarnaast zijn er ook abortusklinieken die de kosten niet voor hun eigen rekening nemen. Volgens Van Straaten zitten de abortusklinieken niet op royale buffers zoals de minister beweert. Ook speelt deze problematiek vooral in de Randstad. Dus de abortusklinieken daar zullen het grootste deel van de rekening krijgen.
Een landelijke oplossing ziet zij als het meest passend. Een optie zou zijn dat het ministerie een fonds in het leven roept waaruit de zorg voor deze kleine groep wordt vergoed.
Op het ministerie zien ze dat niet zitten. "Het is moeilijk te beargumenteren waarom abortuszorg wel vergoed zou moeten worden voor ongedocumenteerde vrouwen maar niet voor andere niet Wlz-verzekerden, zoals buitenlandse vrouwen die voor een abortus naar Nederland komen of buitenlandse studenten die niet Wlz verzekerd zijn", zegt een woordvoerder. "Er ontbreekt een objectief criterium voor de afbakening van de doelgroep en dat is niet wenselijk. Vandaar de keuze om dit aan de inschatting van klinieken zelf over te laten."
'Niet wegkijken'
Jasper Kuipers is teleurgesteld in de reactie. "Dit is een vraagstuk dat je anno 2022 in Nederland niet zou moeten willen hebben. Terwijl we ons druk maken over toegang tot abortus in Polen of de toegang tot abortus in de Verenigde Staten, kijken we eigenlijk weg van wat er op onze eigen stoep gebeurt."
