Veteranen na twee jaar weer bij herdenking D-day in Normandië

"Het was oorlog in mijn oren", omschrijft de 95-jarige Mary Scott haar ervaringen op D-day, vandaag 78 jaar geleden. Ze was nog maar een tiener toen ze bij de communicatiedienst van de Britse marine in Portsmouth kwam te werken. Zij moest daar berichten van het front doorgeven.

"Als de andere kant de lijn openzette om mij te antwoorden, hoorde je alle geluiden van die mannen op de stranden. Bommen, machinegeweren, mannen die schreeuwden, mannen die gilden."

Op bezoek in Normandië voor de herdenkingen deze week schoot ze vol toen ze de stranden met eigen ogen zag. "Ik dacht er opeens aan dat sommige jongemannen die ik die dag sprak misschien wel waren omgekomen."

Bijna 160.000 geallieerde militairen waren op 6 juni 1944 betrokken bij de invasie in Normandië. Luchtdroppings en landingen op vijf Franse stranden bleken het begin van het einde van de nazi-overheersing van Europa. Tegen een hoge prijs: alleen al op die ene dag sneuvelden er 4414 geallieerde militairen.

"We gedenken de arme jongens die die dag niet van het strand zijn weggekomen. Hun laatste dag", zegt de 97-jarige Peter Smoothy tegen persbureau AP. "Wij hadden geluk. Het is bijna 80 jaar geleden en wij leven nog steeds."

Smoothy en Scott zijn in een konvooi klassieke Britse taxi's uit Groot-Brittannië gekomen. Ongeveer twintig veteranen werden zo door een liefdadigheidsorganisatie naar Frankrijk gereden voor een zesdaagse reis. Zij en een paar dozijn D-dayveteranen uit andere landen zijn vandaag eregast bij verschillende parades, festiviteiten en herdenkingen in de regio.

Smoothy en Scott vertellen over hun herinneringen aan D-day:

Er was gisteren in de regen al een ceremonie bij de Pegasus-brug in de buurt van het stadje Ranville, destijds een cruciale verbinding die al voor de aanval vanaf zee door luchtlandingstroepen werd ingenomen. De 98-jarige BiIl Gladden was erbij.

"Ik heb hier goede vrienden verloren", herinnert hij zich. "Ik raakte zelf gewond op 18 juni en kon pas in 1947 het ziekenhuis weer verlaten."

Oekraïne

Het is voor het eerst sinds 2019 dat de herdenkingen en de emotionele ontmoetingen van de stokoude veteranen weer als voorheen kunnen worden gehouden. De afgelopen twee jaar waren er vanwege corona slechts bescheiden herdenkingen.

Dit jaar staan veel deelnemers aan de plechtigheden stil bij de oorlog in Oekraïne. Dat juist een geallieerde grootmacht uit de Tweede Wereldoorlog nu een ander land aanvalt, is voor de veteranen bijzonder pijnlijk.

"Waarom kunnen we niet leren van het verleden. Waarom niet? Wat is er mis met ons?", vraagt Scott zich hardop af. "Oorlog zou ons iets moeten leren, maar blijkbaar beklijft het niet lang."