Executie van arts aangekondigd in Iran, ondanks internationale druk

In Iran wordt mogelijk vandaag de Zweeds-Iraanse arts Ahmadreza Djalali geëxecuteerd, ondanks internationale druk om de executie tegen te houden. Het Iraanse persagentschap ISNA meldde eerder dat de wetenschapper van het Karolinska Instituut in Stockholm uiterlijk 21 mei ter dood zou worden gebracht, maar voorheen is de executie al eens uitgesteld.

Djalali woonde in Zweden en werd in 2016 tijdens een werkbezoek aan zijn geboorteland Iran gearresteerd. De hoogleraar wordt verdacht van spionage voor Israël, met als intentie het atoomprogramma van Iran te verstoren. In 2017 werd hij veroordeeld tot de doodstraf.

Volgens Amnesty International was de arrestatie gebaseerd op willekeur. Iran zou Djalali willen inzetten in een uitwisseling met twee Iraanse ambtenaren die zijn veroordeeld in Zweden en België. "Hij is ingezet in een politiek spel", zei Amnesty-woordvoerder Elke Kuijper in het NOS Radio 1 Journaal.

Djalali heeft in een video bekend schuldig te zijn, maar zei later dat die bekentenis door marteling is afgedwongen. Iran dreigde tevens zijn kinderen in Zweden iets aan te doen als hij de verklaring niet zou oplezen, zei zijn vriend en collega van de Vrije Universiteit Brussel, Gerlant van Berlaer in het radioprogramma NOS Met het Oog op Morgen.

Zware omstandigheden

In november 2020 kreeg Djalali al te horen dat zijn executie aanstaande was. Hij zit onder zware omstandigheden vast, zegt Amnesty-woordvoerder Kuijper, en hij is meerdere keren in hongerstaking gegaan. Djalali heeft zijn vrouw en kinderen in Zweden al meer dan een jaar niet mogen bellen.

Met zijn familie in Iran heeft hij soms contact. Hoe het precies met hem gaat, is moeilijk te beoordelen, zegt Kuijper. De gesprekken worden afgeluisterd door de Iraanse autoriteiten.

De geplande executie is door mensenrechtenorganisaties en het Westen fel veroordeeld. Om Djalali beter te kunnen bijstaan, verstrekte Zweden hem in 2018 de Zweedse nationaliteit. Ook de Verenigde Naties en de Europese Unie hebben Iran opgeroepen om de executie te staken.

"Maar zijn lot hangt grotendeels af van het gerechtelijke apparaat in Iran", zegt Van Berlaer. "We hebben massaal, duizenden, zo niet tienduizenden brieven geschreven en die laten vertalen in het Perzisch", vertelt hij. "Iedereen die iets kan betekenen heeft een brief gekregen. Maar er is nooit een antwoord gekomen."

Wisselgeld

Iran krijgt vaker het verwijt dat het Iraniërs met een dubbele nationaliteit misbruikt als wisselgeld. Zo kwamen eerder dit jaar twee Brits-Iraanse vrouwen vrij. Iran beschuldigde hen onder meer van spionage, maar het zou het land daarbij vooral te doen zijn geweest om een bedrag van een half miljard dollar dat ze tegoed hadden van de Britten. Naar verluidt heeft Groot-Brittannië die schuld nu ingelost.

Er is volgens Amnesty-woordvoerder Kuijper een mogelijkheid dat de executie van Djalali nog wordt uitgesteld. Dat is al eerder gebeurd. "Zeker omdat het zo'n spel is, kan het zijn dat ze de executie plannen om druk uit te voeren", zegt ze. "Het is lastig om in te schatten, dus we moeten helaas afwachten en kijken hoe het verdergaat."