'Crisisprogramma nodig voor aanpak hevige natuurbranden'
Nederland is niet goed voorbereid op de toename van hevige natuurbranden door klimaatverandering. Dat zegt Jelmer Dam, Landelijk Coördinator Natuurbrandbeheersing van Brandweer Nederland. Hij pleit voor een landelijk crisisprogramma voor de aanpak van natuurbranden. "Net zoals we hebben voor de aanpak van hoogwater."
De aanpak van natuurbranden is ondermaats en veel te versnipperd, waarschuwt Dam. "De urgentie wordt totaal niet gevoeld. We zullen moeten leren leven met dit soort natuurbranden. En daarvoor zal de hele aanpak op de schop moeten. Nu zijn er heel veel verschillende partijen betrokken en niemand voelt zich verantwoordelijk."
Volgens Dam en zijn collega's bij de brandweer is het nu zaak om de natuurbrandbeheersing op orde te krijgen. "De brandweer heeft stappen gezet de afgelopen jaren, maar nu wordt het tijd dat ook de politiek en het bestuur in actie komt. Je moet dit centraal gaan regelen, anders gaat het echt fout in de komende jaren."
Het risico op een natuurbrand met slachtoffers is niet denkbeeldig. De Nederlandse natuur is druk. Daardoor zijn de risico's voor een ramp met mogelijk ook menselijke slachtoffers veel groter dan mensen zich realiseren, benadrukt Dam.
Afgelopen zondag was de eerste heftige natuurbrand van het jaar. Een heidegebied ter grootte van ruim 20 voetbalvelden ging in rook op. Een situatie die door extreme droogte als gevolg van klimaatverandering de komende jaren steeds vaker zal voorkomen, waarschuwde Dam vorig jaar tegen Nieuwsuur.
Droogte
In Nederland zijn we van oudsher niet gewend om rekening te houden met heftige natuurbranden. Doordat Nederland ten behoeve van de landbouw bewust voor een laag grondwaterpeil kiest, wordt er in natte maanden weinig water vastgehouden voor de natuur. Deze keuze vergroot het risico op onbeheersbare natuurbranden nog extra.
Het bestrijden van natuurbranden is één ding, preventie is nog belangrijker. In Nederland is niemand eindverantwoordelijk voor natuurbranden. Dam: "Er zijn wel vijf ministeries betrokken en dus neemt niemand verantwoordelijkheid. Leg die bij één ministerie, net als voor hoogwater het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat verantwoordelijk is."
Ook moeten we volgens Dam af van de vrijblijvendheid van bijvoorbeeld natuurbrandpreventieplannen. Dat lijkt makkelijker dan het is. Alleen al op de Utrechtse heuvelrug zijn er meer dan honderd verschillende landeigenaren. Dat maakt het lastig overeenstemming te bereiken over een gezamenlijke natuurbrandaanpak.
Geld is daarbij niet het probleem, volgens Dam. "Je moet dat geld wel slim inzetten. Ik zou pleiten voor het opleiden van mensen en het verstevigen van de organisatie in plaats van de aanschaf van meer brandweerauto's en blusvliegtuigen. Daar ga je het namelijk niet mee redden, zeggen ook alle rapporten van de Verenigde Naties."
Vooruitkijken
Verder moet Nederland geheel anders tegen brandbestrijding aan gaan kijken, zoals ze dat bijvoorbeeld in Spanje al jaren doen. "Brandweermensen moeten leren om natuurbranden te begrijpen. Zowel bij het bestrijden als de preventie ervan. Als een brand zich snel verspreidt doordat het zo droog is, kan je daar niet tegenop blussen. Dus moet je vooruitkijken. Kunnen we bijvoorbeeld heel brandbare vegetatie, zoals dennenbomen, vervangen door loofbomen, zodat een potentieel gevaarlijke brand veel sneller uitdooft.
Meer nadenken, meer coördinatie en meer vooruitkijken dus en vooral niet te snel denken dat het wel goed komt. Want gek genoeg kunnen zelfs twee natte jaren leiden tot een extra heftig bosbrandenseizoen een jaar later. "Tijdens zo'n natte periode groeit de natuur extra hard, met als gevolg veel brandstof voor een brand een jaar later. Maar het publiek en de politiek denken na zo'n nat jaar: zo'n vaart zal het niet lopen met die branden. Maar dat is schijnveiligheid."
Van de brand van afgelopen zondag is de oorzaak overigens nog altijd niet bekend. Ook daar zou Nederland nog kunnen leren van Spanje, waar volgens Jelmer Dam alle branden boven de hectare onderzocht worden. In Nederland werden er van alle honderden branden in een jaar vier onderzocht.
NOS op 3 maakte eerder onderstaande video waarin experts uitleggen dat de kans op meer natuurbranden groot is:
