Eerste geval van wilde poliovirus in Afrika in vijf jaar, kind van drie besmet
Een kind van drie in Malawi is besmet geraakt met een variant van het wilde poliovirus. Het gaat om het eerste geval in Afrika in vijf jaar tijd. In 2020 werd Afrika vrij verklaard van wilde polio. Het laatste geval was in 2016 waargenomen in Nigeria, maar er gaat een paar jaar overheen voordat een regio officieel poliovrij kan worden genoemd.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kan de besmetting in Malawi gelinkt worden aan een stam die rondwaart in Pakistan. Pakistan en Afghanistan zijn de enige landen waar het wilde poliovirus nog endemisch is. Omdat het gaat om een geïmporteerd geval, blijft Afrika officieel vrij van het wilde poliovirus, zegt de WHO.
Er zijn drie typen van het het wilde poliovirus (WPV). Type 2 is officieel uitgeroeid sinds 2015, type 3 sinds 2019. Dat is te danken aan een wereldwijd vaccinatieprogramma.
Polio is een ziekte die vooral bij jonge kinderen kan leiden tot verlamming. Het kan in het begin van de infectie verspreid worden via druppels uit neus en keel, maar de meeste infecties verlopen via de fecaal-orale route. Dat wil zeggen dat iemand besmette ontlasting via de mond binnenkrijgt, bijvoorbeeld op plekken waar het drinkwater niet goed gezuiverd is.
Orale vaccins
Met een vaccin is polio zeer goed te voorkomen. In Nederland is het poliovaccin opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma, in de DKTP-prik. Dat vaccin werkt met dode virusdeeltjes en wordt gegeven via een injectie.
In veel andere landen in Azië en Afrika wordt gebruik gemaakt van een vaccin dat via de mond wordt toegediend. Dat orale vaccin is goedkoper en makkelijker toe te dienen. Het werkt niet met dood, maar verzwakt virus. In zeldzame gevallen kan dat virus weer actief worden en na verloop van tijd leiden tot polio-uitbraken.
Iemand die gevaccineerd is met het orale vaccin kan een tijdje virusdelen uitscheiden via de ontlasting. Op plekken met slechte hygiëne kunnen anderen die binnenkrijgen.
Na verloop van tijd (minstens twaalf maanden) kan dat virus door over te springen van een slecht beschermd persoon op een ander slecht beschermd persoon zó muteren dat mensen er weer even ziek van worden als van het wilde poliovirus. Er is dan een zogeheten vaccine-derived poliovirus (VDPV) ontstaan. Dat gebeurt alleen op plekken waar de vaccinatiegraad zeer laag is en de hygiëne onder de maat is.
16 miljoen gevallen voorkomen
De voordelen van vaccinatie wegen zeer sterk op tegen de nadelen. Van de 3 miljard kinderen die sinds 2000 gevaccineerd zijn, hebben er 1000 verlamming opgelopen door uitbraken van VDPV. Tegelijkertijd zijn er 16 miljoen poliogevallen voorkomen. Om de kans op VDPV te verkleinen, en omdat type 2 is uitgeroeid, bestaat het orale vaccin sinds 2016 alleen nog uit verzwakt virus van wildtype 1 en 3.
De meeste polio-uitbraken wereldwijd gebeuren door VDPV, met name veroorzaakt door type 2. In 2021 waren er wereldwijd 66 gevallen van wilde polio, bijna allemaal in Pakistan, en meer dan 1000 gevallen van VDPV, voornamelijk in Nigeria.
