Besmettelijkere, maar goed behandelbare hiv-variant ontdekt in Nederland

Bij onderzoek naar tientallen jaren oude bloedmonsters hebben wetenschappers een 'nieuwe' hiv-variant ontdekt in Nederland. De zogenoemde VB-variant is besmettelijker en leidt sneller tot de dodelijke ziekte aids. Desondanks is ook deze variant van het virus goed te onderdrukken met medicijnen.

"Er is zeker geen reden tot paniek", zegt hoogleraar interne geneeskunde Peter Reiss. Hij is voormalig directeur Stichting HIV Monitoring en ook betrokken bij het internationale onderzoek. "Zolang je er snel achterkomt via een test en je daarna laat behandelen, maakt VB je niet ziek en kan je het ook niet meer overdragen."

Het onderzoek is uitgevoerd onder leiding van de universiteit van Oxford en de resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Er waren al vermoedens dat deze besmettelijkere variant bestond, maar nu is het wetenschappelijk aangetoond.

Jaren 80

De variant is gevonden in monsters uit eind jaren 80 tot en met de jaren 10. Naarmate de tijd vorderde nam de circulatie van VB in Nederland af. In het onderzoek zijn de meeste besmettingen in ons land achterhaald, maar ook in bijvoorbeeld een aantal andere Europese landen is het nu achteraf via labonderzoek vastgesteld.

Het valt niet met zekerheid te zeggen of de variant nu nog rondgaat in Nederland. Zoiets valt alleen met bloedonderzoek te achterhalen. Maar bij patiënten die hiv-onderdrukkers gebruiken, is het virus niet meer terug te vinden in het bloed.

"Dus zelfs als je nu iedereen regelmatig zou testen, zou je die variant nog niet kunnen vinden", zegt Reiss. Hij schat de kans overigens laag in dat de variant nog rondgaat.

Tien miljoen mensen

VB vormt met name een gevaar voor mensen die geen toegang hebben tot goede zorg of testfaciliteiten. Volgens Reiss zijn er wereldwijd nog altijd 10 miljoen mensen die hiv hebben maar daarvoor niet worden behandeld.

Dat is vooral gevaarlijk als die mensen niet weten dat ze het virus dragen. Zij zullen er zelf sneller ziek van worden en de VB-variant sneller kunnen overdragen aan anderen, die er ook weer zieker van worden dan bij de gebruikelijke hiv-variant. Maar in hoeverre de nieuwe mutatie in armere landen rondgaat, is niet duidelijk geworden uit dit onderzoek.

Testen

De nieuwe variant is overigens ook een risico voor de groep patiënten bij wie hiv-remmers niet aanslaan. Dat is bij een klein deel van de bevolking het geval. "De kans hierop is dus niet groot en in Nederland zullen artsen altijd een andere manier zoeken om het virus onderdrukt te krijgen", zegt Reiss.

Ook in Nederland zijn er mensen die hiv hebben zonder dat ze het weten. Die groep is volgens Reiss klein, maar ook zij kunnen aids krijgen als ze zich niet op tijd laten behandelen. Hij roept iedereen dan ook op zich te laten testen op hiv. "We draaien onze hand er ook niet voor om om een wattenstaaf in onze neus te stoppen voor een coronazelftest."