'Sad Clown' Sutinah symbolisch voor corona-armoede in Indonesië
De dag van Sutinah begint net zoals hij voor de pandemie begon. Ze pakt om een uurtje of 06.30 haar spullen in, neemt de scooter om door de smalle steegjes van Jakarta te glibberen, op weg naar haar werk. Alleen is haar werk geen comfortabel kantoorbaantje meer.
Tijdens de economische neergang door de coronacrisis werd haar baan gesaneerd. Een jaar geleden nog reed ze als 28-jarige vrouw naar de private bank waar ze als data-entry-medewerker haar geld verdiende. Nu parkeert ze haar scooter naast een tankstation, trekt ze een Hello Kitty-pak aan, zet een Elmo-kop op haar hoofd, en is ze een 29-jarige sad clown die om geld bedelt.
Haar Elmo-kop is een beetje verlept. Een van de ogen is half losgekomen. Daardoor heeft Elmo een terneergeslagen blik. Het is bijna té symbolisch. "Toen ik begon schaamde ik me kapot. Ik was geschokt dat een vrouw met een fijne baan achter de computer ineens bij langsrijdende auto's om 2000 roepia moet bedelen."
Want het is zwaar werk. Het is altijd rond de 30 graden in Jakarta, en Sutinah staat van 09.00 uur tot 17.00 uur te dansen en te zwaaien in een veel te warm pak.
In deze video vertelt Sutinah over haar dagen:
Maar ze moet wel, want van een sociaal vangnet is in Indonesië nauwelijks sprake. Zeker 2 miljoen Indonesiërs raakten hun baan kwijt tijdens de pandemie. En de overheid bood die mensen maandelijks 300.000 roepia, omgerekend 61 eurocent per dag. "Dat is niet eens genoeg om eten mee te kopen", zegt Sutinah.
De street clown of sad clown is een bekend fenomeen in Jakarta. Mensen die zich verkleden en op straat hun dansje of trucje uitoefenen in de hoop dat passanten wat geld uit de auto steken. Hun aantal is tijdens de pandemie enorm gegroeid. "Je ziet mensen verkleed als punkers, of ze verven zich zilver. Al zijn het ook gewoon moeders die met hun kinderen de straat op gaan. Dat zie je nu heel veel gebeuren." Dat laatste zou zomaar kunnen omdat verkleedwinkels volgens de krant Jakarta Post overuren draaien.
Het is opvallend dat Indonesiërs uit de economische middenklasse zoals Sutinah zo diep kunnen vallen. Helemaal als je weet dat de economie allang weer aan het groeien is. Indonesië tekende vorig jaar een groei van 3,2 procent op, en de verwachte groei dit jaar is ruim 5 procent. Maar volgens econoom Piter Abdullah zijn het vooral de rijken die daarvan profiteren. "Dat is ook eigenlijk heel normaal. De rijken hebben bezittingen die tijdens de pandemie nog steeds inkomen opleverden. Dus je kunt zeggen dat zij slapend rijk kunnen worden."
Er moeten grenzen komen voor de rijken. Bijvoorbeeld door hun bezittingen hoger te belasten.
En de rijken kunnen nog rustig op een oor blijven liggen. Indonesië is namelijk hard op weg om China te overtoepen als land met relatief de meeste superrijken. Uit onderzoek blijkt dat het aantal Indonesiers met meer dan 30 miljoen dollar tot 2025 jaarlijks met 67 procent zal stijgen. Nergens in de wereld groeit dat aantal zo snel. Het is een van de signalen dat Indonesië hard op weg is om zijn doel te bereiken om over een jaar of twintig in de top-5 grootste economieën ter wereld te behoren.
Maar in de tussentijd staat een 'verdrietige clown' als Sutinah biljetten van 10.000 roepia te vragen langs de weg. Zoals altijd rijden meer mensen door dan dat er stoppen. "Gelukkig stopt er altijd wel een aantal." Het toont aan dat het sociale vangnet te broos is om een stabiele middenklasse op te bouwen die tegen een harde economische klap kan.
"De economie moet daarom ook grondig hervormd worden", aldus Piter Abdullah. "Er moeten grenzen komen voor de rijken. Bijvoorbeeld door hun bezittingen zwaarder te belasten. Daarnaast moeten er meer projecten komen om de armen te ondersteunen."
Niet voor eeuwig
Maar tot dat moment moet Sutinah haar eigen boontjes doppen. Ze gaat even op de stoep zitten, om haar Elmo-kop af te zetten en uit te puffen. Daarna telt ze de paar honderdduizend roepia die ze die dag heeft gekregen. "Ik ga dit echt niet voor eeuwig doen. Ik zal dat hoe dan ook regelen, ook al heb ik nu geen baan. Als ik een baan heb, dan stop ik als clown."