Nog geen wederopbouw in Gaza: 'Waarom zouden ze ons wél helpen?'

• Ties Brock en Miral de Bruijne

Het was van allerlei kanten beloofd: deze maand zou de wederopbouw van de Gazastrook beginnen, na de korte maar hevige oorlog die Israël en Hamas dit voorjaar uitvochten. Maar behalve een paar Egyptische bulldozers die puinruimen, is er van wederopbouw nog weinig te zien. Niet dat er niets te doen zou zijn: door het hele gebied zijn duizenden huizen weggevaagd.

Een van de prominentste verwoeste gebouwen is de Jalaa-toren, met de redacties van tv-zender Al Jazeera en persbureau AP. Israël bombardeerde het gebouw op 15 mei, naar eigen zeggen omdat Hamas er een inlichtingenkantoor zou hebben. Israël zegt daar bewijs voor te hebben, al is dat nooit openbaar gemaakt.

Mensen die in de toren woonden en werkten, zijn alles kwijt. Ze proberen hun leven weer op te pakken:

De mediatoren is een van de vele gebouwen die bij het geweld in mei met de grond gelijk werden gemaakt. In totaal werden in Gaza 2200 woningen volledig verwoest, volgens cijfers van Hamas, de militante organisatie die Gaza bestuurt. Nog eens 37.000 huizen raakten beschadigd. Ruim 250 Palestijnen werden tijdens de vijandelijkheden gedood, aan Israëlische kant vielen 13 slachtoffers.

Geen geld, geen spullen

Voor de wederopbouw in Gaza is veel geld nodig: in eerste instantie zo'n 300 tot ruim 400 miljoen euro, berekende de Wereldbank deze zomer. In oktober zouden de werkzaamheden beginnen, maar er gebeurt nog heel weinig. Dat komt vooral door twee dingen: een gebrek aan geld en een beperkte toegang tot bouwmaterialen.

Aan financiering zou eigenlijk geen gebrek moeten zijn. Na de wapenstilstand zegden diverse landen al snel een flinke zak geld toe. Zo beloofden Egypte en Qatar elk een half miljard dollar voor de wederopbouw in Gaza.

Maar van alle beloftes komt nog weinig terecht, ziet ook de Nederlandse VN-diplomate Yvonne Helle. "De hulp stagneert enorm", zegt Helle, die het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties in de Palestijnse gebieden leidt. "Er is vergeleken met eerdere oorlogen heel weinig interesse van de internationale gemeenschap om de wederopbouw te steunen. Ook het beloofde geld vanuit Egypte blijft uit. Landen komen niet over de brug, dat is best wel somber."

Weinig vertrouwen

Veel Palestijnen hebben dan ook weinig vertrouwen in de wederopbouw. "In de vorige oorlog van 2014 zijn ook veel mensen hun huizen kwijtgeraakt", zegt Suzan Jarousha, die dit voorjaar met haar familie dakloos werd. "De huizen van die mensen zijn nog niet eens allemaal heropgebouwd. Waarom zouden ze ons dan wel helpen?" Het verhaal van de toren waar Suzan Jarousha woonde is hierboven in de video te zien.

De escalatie in mei was bepaald niet het eerste conflict tussen Israël en Hamas. De afgelopen 15 jaar vochten de twee partijen verschillende bloedige oorlogen uit. En ook na deze geweldsuitbarsting weten ze vooralsnog geen akkoord over een langdurig bestand te sluiten.

Het uitblijven van een politieke doorbraak is voor veel donorlanden een reden om de hand op de knip te houden. Het is moeilijk te investeren in wederopbouw, zegt de afgevaardigde van de Europese Unie in het gebied, zolang de spiraal van geweld niet wordt beëindigd: "Van de EU-belastingbetaler kan niet worden verwacht dat hij telkens de infrastructuur betaalt die om de vier tot vijf jaar wordt vernietigd bij een gewelddadig conflict in Gaza", aldus EU-gezant Sven Kühn von Burgsdorff.

Ook andere landen aarzelen om de portemonnee te trekken. En de meeste Gazanen hebben zelf niet de middelen om hun huizen opnieuw op te bouwen. De werkloosheid in het gebied bedraagt ongeveer 50 procent en veel families leven in armoede.

Tunnels of wapens

Een ander probleem is een groot gebrek aan bouwmaterialen. Israël en Egypte controleren de grenzen van de Gazastrook, een klein gebied met de oppervlakte van twee keer het eiland Texel. De belangrijkste toegangspoort ligt aan de Israëlische grens, maar Israël laat veel spullen niet of beperkt toe, uit vrees dat Hamas er tunnels of wapens van zou kunnen maken. Zo werden in juni en juli helemaal geen bouwmaterialen toegelaten.

Inmiddels heeft Israël een aantal restricties versoepeld, waardoor de eerste ladingen cement en staal binnen zijn gekomen. Ook vanuit Egypte wordt het een en ander aangevoerd, maar veel materialen blijven schaars.

Een politieke oplossing lijkt een voorwaarde voor een vlotte wederopbouw. Maar zo'n oplossing is verder weg dan ooit. Niet alleen door de aanhoudende vijandigheid tussen Hamas en Israël, maar ook vanwege de interne Palestijnse verdeeldheid. Hamas heeft het aan de stok met de Palestijnse Autoriteit (PA) van president Mahmoud Abbas. Terwijl Hamas de Gazastrook bestuurt, heeft de PA de macht in delen van de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever.

Het maakt veel inwoners van Gaza pessimistisch over de toekomst. Toch probeert Suzan Jarousha de moed erin te houden: "Ik zou zo graag teruggaan naar ons oude huis met onze dierbare spullen", zegt ze in haar tijdelijke onderkomen. "Maar we proberen positief te blijven en naar de toekomst te kijken. Want het leven gaat door."