Marokkanen mogen stemmen, maar of ze het ook doen? 'Er verandert toch niets'

• Samira Jadir

  correspondent Marokko

Marokkanen kunnen vandaag hun stem uitbrengen voor zowel de landelijke als de provinciale en lokale verkiezingen. Het Noord-Afrikaanse land houdt ze alle drie op dezelfde dag, om de verspreiding van het coronavirus te beperken en om meer kiezers te verleiden om hun stem uit te brengen. Bij de vorige landelijke verkiezingen in 2016 was het opkomstpercentage slechts 43 procent.

De afgelopen week werd het straatbeeld in Marokko bepaald door kleine, maar luidruchtige campagneteams van de 31 politieke partijen die meedoen. Door de coronamaatregelen zijn die beperkt in de manieren waarop ze de kiezers kunnen bereiken. Omdat grote bijeenkomsten verboden zijn, speelt de campagne zich vooral af in de media. Flyeren is ook verboden, al wordt dat vaak genegeerd.

Corona belangrijkste thema

Corona is ook het belangrijkste thema dat leeft onder de Marokkaanse bevolking. Er is veel onvrede over de coronamaatregelen en met name de grootste regeringspartij PJD, een conservatief islamitische partij, lijkt hierop afgerekend te gaan worden.

Bovendien heeft de partij die sinds 2011 de dominante factor is in de Marokkaanse politiek te maken met een extra handicap. Afgelopen juli besloot de Marokkaanse overheid dat er geen politiek mag worden bedreven in gebedshuizen. Voor de PJD zijn dit juist de plekken waar zij hun kiezers kunnen bereiken.

Andere verkiezingsthema's zijn het onderwijs en de gezondheidszorg. Veel partijen hebben plannen voor meer sociale zekerheid in hun programma staan, in navolging van een plan van koning Mohammed VI. Maar vaak ontbreken een concrete uitwerking en een financiële onderbouwing, wat de toch al aanwezige scepsis bij kiezers vergroot.

Geen vertrouwen

Uit een onderzoek van het Marokkaanse onderzoeksbureau MIPA blijkt dat 74 procent van de Marokkaanse burgers geen vertrouwen heeft in de politiek. Ze zijn ervan overtuigd dat de belangrijkste besluiten nog altijd worden genomen door koning Mohammed VI, zoals dat voor de hervorming van het politieke stelsel in 2011 het geval was.

Ondanks de lage opkomst van vijf jaar geleden zien sommige inwoners het als een plicht om te gaan stemmen. In Marrakesh zegt een verkoper dat hij zich heeft verdiept in de verschillende partijprogramma's. "Ik vind het een grote verantwoordelijkheid en natuurlijk ga ik stemmen", zegt hij. "Je moet weten wie jou gaat vertegenwoordigen."

Een andere man van 41 zegt juist niet te zullen gaan stemmen, omdat er volgens hem toch geen verandering komt: "Ik heb overigens ook nooit in mijn leven gestemd." Dat sentiment leeft breder. Van hoogopgeleide vrouwen tot activisten van de lhbti-gemeenschap en de gewone man op straat; de verwachtingen zijn niet hooggespannen. Wat je op straat vooral hoort is dan ook: "Er verandert toch niets".

Om Marokkanen te overtuigen van het belang om toch te gaan stemmen heeft student Ali Talib samen met zijn medestudenten de beweging Aji Souwet (Kom stemmen) opgericht. De lage opkomst van de vorige verkiezingen vond hij schrikbarend. "Minder dan 7 miljoen Marokkanen hadden toen daadwerkelijk gestemd, waarvan ook nog eens 1 miljoen blanco. Veel jongeren vinden politiek iets wat ver van hen af staat. Ze begrijpen de taal van de politici niet en denken dat de overheid geen macht heeft en dat alles van bovenaf wordt bepaald."

Volgens Talib slagen lokale politici er wel beter in om jongeren te bereiken. "Zij zorgen ervoor dat de buurten schoon worden gehouden en dat er bijvoorbeeld iets aan de bestrating wordt gedaan." De beweging brengt politici en jongeren met elkaar in contact door livechats op sociale media te organiseren. Hier worden ook taboeonderwerpen besproken, zoals seksuele vrijheid en lhbtq-rechten.

Vrouwenlijst in Marrakesh

In de wijk Geuliz in Marrakesh probeert de partij Mouvement Populaire op een andere manier om mensen naar de stembus te krijgen. Op hun kieslijst voor de gemeenteverkiezingen staan alleen maar vrouwen. "Dit is onze strategie om meer mensen over te halen om te gaan stemmen, maar ook om meer vrouwen te stimuleren om politiek actief te worden", zegt partijleidster Aziza Boujrida.

De reacties van de inwoners in de volkswijk zijn enthousiast. Vooral de mannen vinden het leuk om te zien dat de vrouwen campagne voeren in hun wijk. De dames schromen niet om hun boodschap uit te dragen in cafés die vooral door mannen worden bevolkt.

Een van de kandidaten van Mouvement Populaire is de gepensioneerde lerares Nadia. "Het onderwijs in Marokko moet snel worden verbeterd", vindt zij. "Er zijn weinig jonge docenten en de onderwijsmethode van de oudere generatie is niet meer van deze tijd." Met die boodschap probeert ze nu kiezers in Marrakesh voor haar partij te winnen.

Of dat lukt, moet vandaag blijken. De Marokkaanse overheid heeft gezegd dat 18 miljoen mensen zich als kiezer hebben geregistreerd, twee miljoen meer dan bij de verkiezingen van 2016.