Kamer beslist: combinatie Kamerlid en staatssecretaris wenselijk?

De Tweede Kamer debatteert later vandaag over de kwestie van de drie recent benoemde staatssecretarissen die hun functie combineerden met het Kamerlidmaatschap. Er was de afgelopen weken veel discussie over de vraag of drie Kamerleden die na de verkiezingen van maart werden benoemd tot staatssecretaris in het demissionaire kabinet tegelijk lid van de Kamer konden zijn.

Het ging om de staatssecretarissen Yesilgöz (Economische Zaken, VVD), Wiersma (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD) en Van Weyenberg (Infrastructuur en Waterstaat, D66). Premier Rutte vindt dat ze beide functies tegelijk kunnen uitoefenen. Maar volgens een aantal hoogleraren en ook een deel van de Kamer is de combinatie in strijd met de Grondwet: de combinatie zou alleen zijn toegestaan voor zittende bewindslieden die na verkiezingen in de Kamer worden gekozen.

De Kamer vroeg daarop advies aan de Raad van State. De Raad kwam vorige week met een soort salomonsoordeel: volgens het adviesorgaan zijn er verschillende interpretaties van de Grondwet denkbaar, maar is er "niet voldoende grond om te concluderen dat in de gegeven omstandigheden de continuering van het Kamerlidmaatschap in strijd is met de Grondwet".

De Raad van State noemde de gang van zaken echter ook "uit grondwettelijk oogpunt ongelukkig". Volgens het adviesorgaan zijn de complicaties niet tijdig onderkend en was de beantwoording door het kabinet van Kamervragen hierover summier.

De Raad van State wees er ook op dat nog niet eerder in de historie Kamerleden die geen minister of staatssecretaris waren, benoemd zijn tot bewindspersoon in een demissionair kabinet. De Raad pleit verder voor een fundamentelere discussie over het combineren van het Kamerlidmaatschap met een plaats in het kabinet. De Kamer moet uiteindelijk over de zaak beslissen, vindt de Raad.

Naar aanleiding van dat advies stapten de drie staatssecretarissen vorige week alsnog op als Kamerlid. Zij vinden dat een fundamenteel debat niet moet gaan over hun individuele benoemingen.

Posities Van Ark en Van 't Wout

Vorige week was ook op een andere manier de combinatie in het nieuws: vrijdag nam VVD'er Van Ark vanwege ernstige nekklachten ontslag als minister voor Medische Zorg. Van Ark, bij de vorige verkiezingen meteen na partijleider Rutte nummer twee op de kandidatenlijst van de VVD, zat eveneens in de Kamer, maar ook het Kamerlidmaatschap zegde ze op.

Ook Van Arks collega Van 't Wout is ziek, maar zijn juridische positie is anders dan die Van Ark, als minister en als Kamerlid. In mei werd bekend dat hij een burn-out heeft. Op vragen wat op dit moment precies zijn status is, antwoordde de Rijksvoorlichtingsdienst dat de situatie van mei nog steeds geldt: toen werd Van 't Wout als minister van Economische Zaken vervangen door zijn partijgenoot Blok "voor de duur dat hij niet in staat is zijn taak als minister uit te oefenen". Anders dan Van Ark heeft hij dus niet formeel ontslag genomen.

Voor het Kamerlidmaatschap geldt iets soortgelijks: Van 't Wout is gekozen in de Kamer, maar hij heeft zich tijdelijk laten vervangen. Als hij weer beter is, kan hij dus weer terugkomen.