De Ruiter doet boekje open: hoe Michels Oranje klaarstoomde voor West-Duitsland

De beste trainer uit de geschiedenis van het mondiale voetbal is al zestien jaar niet meer onder ons. Het is slechts gissen naar wat hij, Rinus Michels, zou hebben gevonden van de prestaties van Oranje deze zomer op het EK.

Maar hoe slaagde hij er zelf eigenlijk in om de Nederlandse mannen wel naar een hoofdprijs te loodsen? Zijn assistent-bondscoach Nol de Ruiter doet daar zondag in Andere Tijden Sport een boekje over open. Letterlijk.

De Ruiter heeft tijdens het toernooi in West-Duitsland een map bijgehouden met alle mogelijke details - namen, rugnummers, kamerindelingen, afspraken en opmerkingen over de tegenstanders. Wat Michels vond van de Duitsers? Ze provoceren, lokken penalty's uit.

Ook wordt duidelijk wat de tactische insteek van Michels was. Dat ook hij niet in het 4-3-3-systeem speelde dat toernooi, maar eerder in een 4-4-2-systeem met in de praktijk af en toe Erwin Koeman op de linkerflank, was uiteraard al wel bekend.

En Michels keek, net als Louis van Gaal in 2014 en Frank de Boer deze zomer nog, naar de kwaliteiten van zijn selectie en liet daar de tactiek op los.

Opportunistisch

Maar naar nu blijkt, uit de goed bewaarde map van De Ruiter, wilde Michels ook af van het eeuwige balbezit. Oranje moest niet verliefd willen zijn op de bal, nee, de bal moest veel vaker naar voren. Er moest opportunistischer gespeeld worden, vond de architect van het 'totaalvoetbal', waarmee Ajax en Oranje de wereld betoverden in de jaren zeventig.

Ook in de wedstrijd tegen Duitsland, waarvan Michels later zou zeggen dat het de eigenlijke finale was, was dat de zienswijze.

Doelman Hans van Breukelen ziet de map voor het eerst. Hij leest voor: "Duitsland moet het werk doen, het positiespel is van hun niet zo goed. En dit is ook weer zo mooi: we moeten opportuniteit hebben, niet verliefd zijn op ons positiespel."

Het positiespel moest slechts een middel zijn om "Marco te vinden. Of Ruud, of wie dan ook die diepgaat", zo citeerde De Ruiter destijds de woorden van Michels.

Ook in de aantekeningen? Dat "zij ten koste van alles willen winnen. Dat hebben wij eigenlijk niet."

Wellicht waren het die opmerkingen van Michels, of wellicht waren het de andere sentimenten, maar Oranje stapte met een zelden vertoonde winnaarsmentaliteit het veld op in Hamburg, op die 21ste juni 1988.

Frustratie

Van Breukelen: "Ik had nog een frustratie van 1974." Jan Wouters, middenvelder van dat elftal, vult aan: "Dat je als klein jongetje op de bank zit en dat je het geweldige elftal met Cruijff en consorten ziet verliezen. En dat je huilend naar buiten gaat.. Dat is wat ook leefde bij mij."

Dat de Duitsers, zoals Michels al voorspelde, vaak ter aarde stortten zonder dat er een overtreding aan voorafging, wakkerde het vuurtje bij Oranje alleen nog maar verder aan.

Van Breukelen: "Of het nou Frank Mill was of Rudi Völler, en natuurlijk voor ons met name Lothar Matthäus, dat waren wel de gasten... kijk, het woord schwalbe is niet voor niets een Duits woord", stelt de doelman, die zich tijdens die halve finale moeilijk in kon houden.

'Scheisse!'

Van Breukelen ging er in enkele duels hard in tegen zijn tegenstanders. Bij één actie kwam Van Breukelen hard uitlopen om de bal weg te trappen, waarbij hij Mill vol raakte.

Liggend op de grond, kermend van de pijn, kreeg Mill vervolgens van Van Breukelen het woord "scheisse!" te horen. En later deelde Van Breukelen aan Matthäus, de beste speler van West-Duitsland in die jaren, het volgende mee na een hard duel, terwijl Matthäus op de grond ligt: "Ich hoffe dass du fokking sterbst."

Excuses

De acties leiden 33 jaar later toch tot een beetje ongemak bij Van Breukelen, die in een ontmoeting met Mill zijn excuses aanbiedt voor zijn gedrag. Waarop Mill louter begrip toont. ''In dat soort wedstrijden hoort dat er allemaal bij. Provoceren en gemeen spelen. Alleen de zege telt en daar moet je alles voor doen. Of ik had verwacht dat jullie dat zouden doen? Ja."

Mill denkt dat de oorlog daarin nog een grote rol speelde, ook al ontkent Van Breukelen dat. "Het was een verdiende nederlaag voor ons. Jullie zijn terecht kampioen geworden. Jullie hadden een geweldige ploeg met vervelende spelers als Wouters."

Bij opportunistisch spel hoorde ook lange ballen naar voren spelen. En dat wierp zijn vruchten af. De 1-1 kwam voort uit een lange bal van Erwin Koeman op Van Basten, die door Jürgen Kohler gevloerd werd waarop Oranje een strafschop kreeg.

Bij de 2-1 gaf Ronald Koeman de bal door het midden richting Wouters, die de bal eigenlijk verkeerd aannam en ook iets te hard op Van Basten passte. Van Basten kon nog maar één ding doen en dat was de bal met een sliding richting doel schieten. En de rest is geschiedenis.