Nederlanders met geleasede Duitse tanks op NAVO-missie, 'verwevenheid is uniek'

• Judith van de Hulsbeek

  Correspondent Duitsland

De sfeer op de NAVO-top in Brussel dit jaar is een stuk positiever dan twee jaar geleden in Londen. Waar president Trump eerder twijfel zaaide of Amerika bondgenoten wel te hulp zou schieten bij problemen, zegt president Biden heel duidelijk: artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag is heilig. Toch blijft ook onder Biden de boodschap: Europa moet meer op z'n eigen benen gaan staan. Hoe? Een Europees leger is voor velen nog een stap te ver, maar de meeste landen zijn het er wel over eens dat er veel meer samengewerkt moet worden.

500 kilometer verderop, op het militaire oefenterrein bij het Duitse Bergen, is die samenwerking in vol ornaat te zien. Daar test het Nederlands-Duitse tankbataljon 414 hun Leopards 2. Het is de laatste oefening voor ze zich eind juli bij de NAVO-missie Enhanced Forward Presence in Litouwen voegen.

Op een van de tanks wappert een rode vlag. Het betekent dat de tank klaar is om te schieten. In het Duits wordt gewaarschuwd: "Gehörschutz auf", zet je gehoorbescherming op. De enorme loop richt zich op, dan toch weer iets naar beneden. De tank vuurt, een enorme knal, de drukgolf die volgt voel je door heel je lijf. Op de tank zit een Nederlandse korporaal, Robin: "Dit is machtig, zeg".

Hoe het klinkt (en wat er zo bijzonder is aan de Duits-Nederlandse samenwerking) zie je in deze reportage van onze correspondent:

Bataljon 414 bestaat uit zo'n honderd Nederlanders en 350 Duitsers. Volgens commandant Hagen Ruppelt is het 't meest vergaande voorbeeld van geïntegreerde strijdkrachten in Europa. "Ik heb een Nederlandse compagnie onder me. Maar op mijn beurt val ik weer onder een Nederlandse brigade en die weer onder een Duitse divisie. Dat alles zo sterk met elkaar verweven is, dat is uniek."

Zijn plaatsvervanger, de Nederlandse luitenant-kolonel Timo de Borst, noemt de samenwerking een win-winsituatie. "Zij leveren het materieel en wij de mankracht." De Duitse Bundeswehr heeft al jaren een enorm tekort aan personeel. Het Nederlandse leger op haar beurt weer niet genoeg geld om dure voertuigen als tanks te onderhouden. Ruim tien jaar geleden verkocht de landmacht zelfs al haar tanks, met het idee dat ze niet langer nodig waren.

Daar kwamen ze na de annexatie van de Krim door Rusland op terug. Nu leasen de Nederlanders twintig tanks van het Duitse leger.

Voor veel 'tankers', zoals mannen en vrouwen worden genoemd die de tanks bedienen, is het vandaag de eerste keer dat ze met echte munitie kunnen schieten. Ook korporaal Robin heeft tot nu toe alleen nog gevechtssimulaties gedaan. De ervaring die hij vandaag opdoet is onmisbaar, zegt hij. "Je voelt de terugslag, hoe zwaar het is om de schietbuis te draaien, het is totaal anders."

Ook De Borst is heel blij dat de tanks weer terug zijn. "De tank blijft onvervangbaar. Naast alle cyberaanvallen, drones, hebben de conflicten van de afgelopen jaren juist aangetoond: op het slagveld heb je een tank nodig. Ook bij een missie die vooral bedoeld is om af te schrikken, zoals in Litouwen, heb je tanks nodig om serieus genomen te worden."

Is dit de eerste stap naar een Europees leger, zoals bijvoorbeeld de Franse president Macron het voor zich ziet, onder commando van Brussel? Zo ver is het nog niet, zeggen zowel De Borst als Ruppelt. "Een Europees leger is een heel ambitieus doel. Er zijn veel verschillen op tactisch, technisch en cultureel gebied." Toch kan zijn bataljon wel als rolmodel gelden, zegt Ruppelt. Hij ziet ook veel interesse uit de rest van Europa. "Het bespaart kosten en breidt je mogelijkheden uit."

Over de samenwerking zijn er wisselende verhalen. De voertaal is Duits en dat "moet er wel even inslijten", maar is voor de meesten uiteindelijk geen probleem. Als het botst, gaat het vaak om verschillende opvattingen over eigen inbreng en een verschil in hiërarchie. "De Nederlanders gaan toch wat vaker hun eigen weg."

Of het nog raar voelt om samen met Duitsers te vechten, vanwege de Tweede Wereldoorlog? Juist in Bergen zijn herinneringen aan die donkere geschiedenis overal. Aan de oostrand van het oefenterrein ligt voormalig nazi-concentratiekamp Bergen-Belsen, waar Anne Frank en nog zeker 70.000 anderen zijn vermoord.

Bijna tachtig jaar later speelt dat bij de jonge mannen in het bataljon bij de samenwerking geen rol meer. De Duitsers hebben er meer last van dan zij, zegt een van hen. "Zij voelen nog steeds een soort schuldgevoel. Maar dat vind ik onzin. Ik ga ze toch niet afrekenen op wat hun overgrootopa's en -oma's hebben gedaan."