'Wildgroei' remt Spaanse zonne-energie

Door correspondent Rop Zoutberg in Madrid

Overal in Spanje glooien de rijen blauwe zonnepanelen die de afgelopen jaren werden neergezet. Ook in Villa de Fadrique, een gehucht op het winderige platteland ten zuiden van Madrid.

Het was zo'n mooi plan. In het land waar de zon overuren maakt kondigde de regering vanaf 2004 subsidies aan. De investeerders in zonne-energieprojecten kregen een prijsgarantie: 44 cent per kilowattuur, 25 jaar lang.

Duizenden particuliere investeerders en banken zagen hun kansen. Ook de bejaarde Maria Dolores. Via haar schoonzoon raakte ze betrokken bij de bouw van een zonneboerderij, een collectieve installatie van verschillende investeerders aan de rand van Villa de Fadrique. Ze stak er zestigduizend euro in.

Garant

"Het was beter dan je geld bij de bank te laten staan, daar krijg je niets", zegt ze. "De zonnepanelen leken me een efficiënte manier van investeren. Voor mij en mijn man en onze kinderen in de toekomst. De overheid stond immers garant."

Maar nu voelt ze zich bedrogen. De regering zag vorig jaar af van de volledige premie die ze op de investering toezegde. Maria Dolores krijgt dan nog wel een garantieprijs per kilowattuur, maar die is beduidend minder dan werd toegezegd.

Ze snapt niet hoe het zomaar kon. "Ik dacht een appeltje voor de dorst te hebben. Maar dat is niet zo. Het pensioen van mijn man is vrij laag. En nu verdienen we minder aan deze zonne-installatie."

Massale fraude

In Spanje werd vanaf 2004 voor 3000 megawatt aan zonneinstallaties neergezet. Er was sprake van een wildgroei, concludeerde de regering toen ze er eenmaal stonden. Er werden acht keer zoveel projecten neergezet als de prognoses van het ministerie van Industrie.

Eerder toegezegde premies gaan in sommige gevallen dertig procent omlaag, zegt Vicente Maqueda, die een aantal van de projecten ontwikkelde.

"Maar het kan niet zo zijn dat een overheid eenzijdig eerder toegezegde premies opgeeft. Ze gooiden van alles in de strijd om hun beslissing te rechtvaardigen. Er zou massaal zijn gefraudeerd, de installaties zouden niet rendabel zijn, sommige gevallen geen vergunning hebben." Volgens Maqueda zijn nogal wat investeerders in de zonnepanelen in financiële problemen gekomen. Door de lagere premies zijn leningen bij de bank moeilijker af te lossen.

Een groep buitenlandse investeerders klaagde inmiddels Spanje aan bij een internationale rechtbank in Londen. De groep stak naar eigen zeggen bijna drie miljard euro in Spaanse zonne-installaties en eist de volledige toegezegde premies op. Een uitspraak wordt binnen een halfjaar verwacht.

Optimistisch

"Het is niet langer rendabel, alles ligt stil", zegt ook de Nederlander Bart Goossens, die in Spanje zonne-installaties bouwde. Ook zijn bedrijf moest het opgeven. Toch is Goossens optimistisch.

"De ontwikkeling van de zonne-energie is beter geweest dan iedereen vermoedde. Door de boom van de afgelopen jaren is de industrie wereldwijd enorm aangejaagd en zijn prijzen van zonnepanelen gedaald."

Over vijf jaar is er geen subsidie meer nodig, verwacht Goossens zelfs. "Dan is zonne-energie in Spanje rendabel, even goedkoop als de elektriciteit die je van de elektriciteitsbedrijven koopt. Komt het zover, dan zul je zien dat de ontwikkeling van de sector niet meer te houden is."

Al wacht Goossens dat niet af. Nu de subsidiekraan dicht zit verhuist hij naar Costa Rica. Eens kijken of hij daar verder van de zon kan leven.