Scholieren zoeken steeds vaker hulp bij populaire YouTube-docenten

• Gitte Hessels

Hoe bereken je de oppervlakte tussen twee grafieken? Hoe kan je een drogreden herkennen? En hoe werkt de hefboomwet? Het zijn vragen waar veel scholieren vlak voor hun laatste eindexamens van deze week nog mee rondlopen. En wat doe je dan? Filmpjes kijken op YouTube. Want daar vind je altijd wel een docent die het je snel én duidelijk uitlegt.

Math with Menno, Juf Aminozuur, JORTgeschiedenis en Meneer Wietsma: scholieren weten ondertussen dat ze daar moeten zijn voor de antwoorden op hun last-minute vragen. Steeds vaker zoeken ze hulp bij deze en andere populaire YouTube-docenten. In toetsweken en vooral nu, in de examenperiode, schieten de kijkcijfers van hun uitlegfilmpjes flink omhoog.

Dat ziet ook docent Menno Lagerwey. Onder de naam Math with Menno maakt hij op YouTube uitlegfilmpjes over wiskunde. "Op een normale dag wordt er zo'n 25.000 keer naar mijn video's gekeken, in een toetsweek twee keer zo veel en nu, in de examenperiode, zes keer zo veel. Dat is enorm."

Menno begon vijf jaar geleden met zijn uitlegfilmpjes, die hij in eerste instantie maakte voor zijn eigen leerlingen. "Ik wilde iets extra's aanbieden, want in de bovenbouw gaat het soms best snel. Ik ben uitlegfilmpjes gaan maken waarin het net is alsof je bij mij in de klas zit. In tien minuten krijg je te weten wat je moet weten. Een strak verhaal, zonder dat ik er dingen omheen vertel of het warrig overkomt."

Dat is precies waar leerlingen behoefte aan hebben, denkt Amina el Ouati. Ze heeft een YouTube-kanaal, Juf Aminozuur, met uitlegfilmpjes over het vak biologie. "In een filmpje is alle ruis uit de uitleg. Geen vragen tussendoor, geen leerlingen die de les verstoren. In relatief korte tijd leg ik uit wat een leerling moet weten. En leerlingen hebben nu eenmaal weinig tijd, roepen ze vaak, voor school dan."

Dat Amina met de uitlegfilmpjes begon, kwam omdat ze zelf ook te weinig tijd had. "Er was te weinig tijd in de les voor het verwerken van de stof. En dan kan je het beter omdraaien: de uitleg thuis kijken, het huiswerk in de klas maken. Een uitleg kan je prima in je eigen tempo en thuis volgen, en dan is er in het klaslokaal ruimte voor dat waar leerlingen vooral behoefte aan hebben: feedback."

Meer docenten zijn de afgelopen jaren begonnen met uitlegvideo's op YouTube om zo de boel om te draaien: uitleg thuis, huiswerk in de klas. Inmiddels zien deze docenten dat leerlingen hun video's vooral kijken vlak voor een toetsperiode of een examen.

De video's worden uiteindelijk dus niet per se ingezet als vervanging van de uitleg in de klas, eerder als toevoeging of als laatste check voor je een toets maakt. "Dat wordt denk ik alleen maar meer", zegt Joost van Oort van JORTgeschiedenis. "YouTube is voor veel leerlingen echt een zoekmachine geworden. Leerlingen roepen nu dat ze écht niet meer zonder zouden kunnen. Dat ze niet weten hoe ze zonder zouden moeten slagen."

Iliass El Hadioui, als onderwijssocioloog verbonden aan de Erasmus Universiteit en de Vrije Universiteit, vindt het goed dat leerlingen zelf kunnen bepalen of en wanneer ze naar de uitlegfilmpjes kijken. Wel vraagt hij zich af wie uiteindelijk, als nog meer docenten uitlegvideo's op YouTube zetten, gaat over de inhoudelijke kwaliteit daarvan. "De onderwijsinspectie heeft de verantwoordelijkheid om op scholen op de kwaliteit te letten. Maar wie gaat bepalen of een uitlegfilmpje op YouTube oké is? Dat doet nu niemand: een 'keurmerk' is er niet."

Volgens El Hadioui wordt dat een probleem als leerlingen de uitleg op YouTube gaan vergelijken met de fysieke uitleg van hun eigen docent, in de klas. Dat ze de filmpjes gaan zien als vervanging van de les in plaats van een aanvulling daarop. "Ik vind mijn leraar wiskunde niet goed uitleggen, dus ik zoek het later wel op op YouTube, daar leggen ze het beter uit - dat idee. Maar is die YouTube-uitleg ook daadwerkelijk beter? De communicatie op YouTube is vaak luchtiger en leuker, en dat kan goed samengaan met een gedegen kwaliteit van onderwijs, maar het wordt spannend wanneer dit niet zo is." Iets waar een Onderwijsinspectie wel doorheen kan prikken, zegt hij, maar leerlingen lang niet altijd.