's Werelds laatste werkende graanzuiger naar Franeker voor restauratie
In Franeker is een graanzuiger aangekomen, die de komende tijd gerestaureerd wordt. In de negentiende en twintigste eeuw werden met zulke machines zeeschepen leeggezogen, die bijvoorbeeld gevuld waren met graan. De lading werd overgepompt naar binnenvaartschepen. Volgens het Maritiem Museum in Rotterdam is de machine de laatste nog werkende graanzuiger van de wereld.
"Vroeger kwamen zeeschepen met graan aan in de haven van Antwerpen. Die schepen konden het binnenwater niet op", zegt Jitze Stientsma, projectmanager van Talsma Shipyard, waar het schip wordt gerestaureerd.
"Dit is een overslagmachine, die op stoom loopt. De machine zoog de zeeschepen leeg en pompte het over naar de binnenvaartschepen. Zo kon het graan verder worden getransporteerd."
Hoe de machine precies te werk ging, is hier te zien.
Voordat de graanzuiger bestond, aan het eind van de negentiende eeuw, was het lossen van een schip met graan, bonen, erwten of rijst een enorme klus voor bootwerkers, zakdragers en graanwegers. Meer dan honderd havenarbeiders waren een week bezig om 6000 ton over te hevelen van het ene schip naar het andere, schrijft de regionale omroep Rijnmond.
Er kwamen na de uitvinding talloze protesten van havenarbeiders, die bang waren zonder werk te komen zitten. Maar eenmaal in de haven bleek dat de snellere methode meer schepen en dus meer werk opleverde.
Elevatoren, zoals graanzuigers ook wel werden genoemd, maakten het werk minder gevaarlijk en veel sneller. De klus was sinds die tijd, met nog geen twintig man personeel, in twee dagen klaar.
De machines worden inmiddels al een tijd niet meer gebruikt. Andere machines en lopende banden voeren nu het werk uit.
Restauratie
De restauratie van Stadsgraanzuiger 19 moet in zo'n negen maanden klaar zijn. "Het wordt een drastische restauratie. Dat moet ook wel, want de machine is al zo'n honderd jaar oud", zegt Stientsma tegen Omrop Fryslân. Na de restauratie moet het apparaat weer zo'n twintig tot dertig jaar zonder problemen buiten kunnen staan.
Alleen al het verplaatsen van de machine naar Friesland was een behoorlijke klus. "De machine is zo'n 30 meter hoog, het ponton waarop hij staat is 30 bij 10. Je moet bij bruggen dus wel goed opletten."
Deze graanzuiger komt oorspronkelijk uit Antwerpen. Sinds 1987 ligt hij in Rotterdam. De machine maakt deel uit van de buitencollectie van het Maritiem Museum. Een keer per jaar is de machine ook te zien bij het Museum aan de Stroom, het MAS, in Antwerpen.