'Goede relatie met Turkije essentieel voor EU, maar mensenrechten niet onderhandelbaar'
Turkije is belangrijk voor de Europese Unie en een goede band met het land is dan ook essentieel. Dat zeiden Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en president van de Europese Raad Charles Michel na afloop van een gesprek met president Erdogan. Toch hebben ze ook gesproken over mensenrechten en kritiek geuit op het Turkse besluit om uit het Verdrag van Istanbul (gericht tegen geweld tegen vrouwen) te stappen.
Von der Leyen en Michel brachten een bezoek aan Erdogan om de banden weer wat aan te halen, nadat Turkije en Griekenland vorig jaar een conflict kregen over olie- en gasboringen en maritieme grenzen in de Middellandse Zee. De EU legde Turkije sancties op. Onlangs besloten de lidstaten al de sancties niet verder op te voeren, omdat de spanningen tussen Turkije en Griekenland weer wat zijn afgenomen.
Succesverhaal
De Commissievoorzitter benadrukte het belang van een goede relatie tussen Turkije en de EU. Ze kondigt dan ook aan dat Turkije en de EU de handelsrelaties gaan verbeteren. Het bezoek wordt door zowel Turkije als de EU gezien als een 'herstart' van de relatie.
"Voor Turkije is dit bezoek een succesverhaal," zegt correspondent Mitra Nazar. "Er wordt hier in de media gesproken over een nieuwe weg inslaan en een positieve toekomst op het gebied van economische banden tussen Turkije en de EU. Vanuit het oogpunt van de regering is dit helemaal zoals ze het zich hadden voorgesteld."
Charmeoffensief
Het is volgens haar dan ook in Ankara's belang om de relatie met de Europese Unie goed te krijgen. Begin dit jaar heeft Erdogan een charmeoffensief ingezet om de vertroebelde relatie te herstellen. Turkije zit in een diepe economische crisis en kan zich een aanhoudende ruzie met de 27 lidstaten niet permitteren. "Daarom hebben we Turkije eind vorig jaar een stap terug zien zetten in het conflict in de Middellandse Zee."
Maar het is ook in het belang van de EU om de relatie te herstellen, vanwege de migratiedeal. "En dat weet Erdogan donders goed. Hij heeft een troef in handen, namelijk vier miljoen vluchtelingen die in Turkije worden opgevangen. De EU wil dat Turkije die blijft opvangen. Daarmee heeft Erdogan een goede onderhandelingspositie", zegt Nazar.
Een woordvoerder van Erdogan heeft bovendien tegen Turkse media gezegd dat de president tegen de EU-bazen heeft gezegd dat het einddoel van Turkije is om toe te treden tot de EU. Die ambitie heeft het land al jaren. Maar volgens bronnen binnen de EU is dat nog lang niet aan de orde en zal veel afhangen van hoe Turkije zich in de toekomst opstelt.
Opgetrokken wenkbrauwen
De grote vraag die boven dit bezoek hing was of het thema mensenrechten ter sprake zou komen. Zowel critici in Brussel als oppositiestemmen in Turkije riepen Von der Leyen en Michel vooraf op om Erdogan aan te spreken op zaken als de recente terugtrekking uit het Verdrag van Istanbul, en de groeiende druk op de oppositie in Turkije. Met name verregaande stappen die Erdogan onlangs heeft gezet om de grote pro-Koerdische oppositiepartij HDP te verbieden baren zorgen.
Von der Leyen heeft, zonder succes, aan Erdogan gevraagd of hij het besluit over het Verdrag van Istanbul wil herzien. Ook over het schenden van de mensenrechten hebben ze, volgens Von der Leyen, uitvoerig gesproken. "Over mensenrechten valt niet te onderhandelen en dat hebben we heel duidelijk gemaakt", zegt Von der Leyen.
Volgens mensenrechtenorganisaties moet de EU veel kritischer zijn op Erdogan, en is het uiten van bezorgdheid alleen niet genoeg. In februari lanceerde de Turkse leider een veelbesproken actieplan om mensenrechten te verbeteren.
"Dat plan werd met opgetrokken wenkbrauwen ontvangen in oppositiekringen. Daar wordt gewezen op de vele journalisten en oppositieleden die in de gevangenis zitten. Eerst zien dan geloven, wordt gezegd", zegt Mitra Nazar.