Leeftijdsgrens voor AstraZeneca-vaccinatie in Duitsland, wat doet Nederland?

Duitsland past opnieuw het vaccinatiebeleid aan voor prikken met het AstraZeneca-vaccin, vanwege onrust over mogelijke bijwerkingen. Het land vaccineert daarom vanaf vandaag alleen 60-plussers met dit vaccin.

Nederland doet dit niet en volgt het advies van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) van twee weken geleden om vaccinaties met AstraZeneca voort te zetten. Het vaccin is volgens het EMA en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) "veilig en effectief".

Een aantal vragen over waarom Duitsland nu toch anders beslist over het gebruik van dit veelbesproken vaccin.

Waarom voert Duitsland nu een leeftijdgrens in?

De Duitse vaccincommissie adviseerde gisteren om een leeftijdsgrens van 60-plus in te voeren voor vaccinaties met het AstraZeneca-vaccin, nadat in heel zeldzame gevallen een zeer uitzonderlijke vorm van trombose was opgetreden, die mogelijk werd veroorzaakt door het vaccin.

Waar baseert de Duitse vaccincommissie zich op?

In Duitsland zijn er 31 meldingen van mensen die te maken hebben gekregen met deze uitzonderlijke vorm van trombose in de hersenen, waaronder herseninfarcten. Negen mensen zijn overleden, van wie zeven vrouwen tussen 20 en 63. Daardoor bestaat het vermoeden dat vooral jongere vrouwen een verhoogd risico lopen.

Het is echter niet bewezen dat het vaccin de oorzaak was van overlijden. De Duitse regering handelt uit voorzorg. In Duitsland zijn al bijna drie miljoen mensen met AstraZeneca gevaccineerd.

Wat doet Nederland?

Nederland ziet vooralsnog geen reden om de leeftijdsgrens aan te passen, zegt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). "Wij volgen de adviezen van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en het Europees Geneesmiddelenbureau", aldus een woordvoerder. Ook mensen jonger dan 60 jaar kunnen dus ingeënt worden met het vaccin van AstraZeneca.

Hoe reageert het Europees Geneesmiddelenbureau?

Het EMA zei vandaag opnieuw dat er geen bewijs is voor een verband tussen het AstraZeneca-vaccin en bloedproblemen, maar dat het onderzoek hiernaar doorgaat. Vanmiddag publiceerde het EMA een zogenoemde procesupdate na afloop van een ingelaste vergadering, waar ook het CBG aan deelnam, waarin de meldingen uit Duitsland werden besproken.

Dit comité, de Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC), zegt dat er op dit moment geen specifieke risicofactoren zijn geïdentificeerd voor het vaccineren met AstraZeneca, zoals leeftijd, geslacht of een medische geschiedenis van stollingsstoornissen. "Een oorzakelijk verband met het vaccin is niet bewezen, maar is wel mogelijk en verdere analyse wordt voortgezet", schrijft het EMA.

De PRAC, waar het CBG ook in is vertegenwoordigd, beoordeelt alle Europese meldingen over mogelijke bijwerkingen. Het comité komt naar verwachting eind volgende week, tussen 6 en 9 april, met conclusies en aanbevelingen.

Twee weken geleden reageerde het EMA op de eerdere meldingen van tromboseachtige klachten en een tekort aan bloedplaatjes. Experts bij de Europese geneesmiddelenautoriteit onderzochten dit, maar tussen trombose en het vaccin werd geen verband gevonden, concludeerde het EMA. De risico's zijn dermate zeldzaam dat die niet opwegen tegen de voordelen van het vaccin, aldus het EMA toen.

En wat zegt het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen?

"Het Duitse besluit verandert vooralsnog niets aan ons advies", zegt een woordvoerder van de Nederlandse medicijnautoriteit. Het CBG volgt in haar besluitvorming de adviezen van het EMA. "Die zijn leidend", zegt het CBG. "Maar het is niet zo dat we tot volgende week vrijdag wachten met het kijken naar meldingen. Dat is een constant proces, ook bij het EMA. Vooralsnog gaan we uit van verdere communicatie over deze meldingen eind volgende week. Maar als er iets tussentijds iets verandert, dan nemen we dat mee. We zitten erbovenop."

Zijn er ook meldingen in Nederland van trombose?

Ja. Bijwerkingencentrum Lareb heeft tot nu toe drie meldingen ontvangen waarbij zowel trombose als een verlaagd aantal bloedplaatjes genoemd werd na vaccinatie met AstraZeneca. Lareb meldde dit eerder deze week op haar website. "Maar", merkt directeur Agnes Kant op, "op dit moment blijkt uit de diagnostiek niet dat het om hetzelfde beeld gaat als in de meldingen in andere landen."

Wat doen andere landen?

Canada heeft de leeftijdsgrens ingesteld op 55 jaar. In Denemarken is een al eerder ingelaste prikpauze met drie weken verlengd en in Spanje handhaven ze het gebruik van AstraZeneca voor jongeren. Daar lag de leeftijdsgrens op 65 jaar, maar die vervalt. En België beraadt zich vanavond over het gebruik van het AstraZeneca-vaccin. Frankrijk had al een leeftijdsgrens, daar worden alleen mensen van 55 jaar en ouder geprikt met AstraZeneca.

Tot half maart zijn er wereldwijd zo'n 20 miljoen prikken gezet met het AstraZeneca-vaccin.

Het vaccin lag toch al eerder onder een vergrootglas vanwege (mogelijk ernstige) bijwerkingen?

Ja, het gebruik van AstraZeneca werd in veel andere landen, waaronder Nederland op zondag 14 maart, tijdelijk stopgezet. Dat gebeurde toen eveneens na ernstige, zeldzame verschijnselen van stolselvorming (trombose) en een verlaagd aantal bloedplaatjes (trombocytopenie) bij volwassenen onder de 50 jaar. Na onderzoek concludeerde het EMA dat er geen verband is gevonden tussen het vaccin en de meldingen.