Boosheid, corona of onverschilligheid: waarom sommige kiezers niet stemmen

• Rebecca van Dam

  redacteur Online

• Annemieke van Put

  redacteur Online

Naar verwachting gaan ook deze Tweede Kamerverkiezingen veel stemgerechtigden hun stem niet uitbrengen. Onverschilligheid, ontevredenheid, wantrouwen tegen politici en het idee dat hun stem niet meetelt, zijn de voornaamste redenen, zo bleek vier jaar geleden uit het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO). Dat onderzoek wordt altijd kort na de Tweede Kamerverkiezingen gehouden.

Vooral jongeren gaan minder snel naar de stembus, bleek destijds. Ook jongerenwerker Ahmoud Alzubaidi merkt dat jongeren minder snel hun stempas inzetten. De helft van 'zijn' jongeren in centrum De Madser in Arnhem-Zuid zegt volgende week niet te gaan stemmen. "Jongeren zeggen dat ze weinig op hebben met de politiek, maar hoe definieer je politiek?", vertelt Alzubaidi.

"Het gaat niet alleen over de stembusgang en connectie met een partij voelen. Deze jongens en meiden hebben namelijk wel interesse in de wereld om zich heen en een mening over maatschappelijke thema's, zoals diversiteit en uitsluiting."

Sam van Rooij (18) is een van de jongeren die niet gaat stemmen. "Veel mensen zijn ervan overtuigd dat wanneer je stemrecht hebt, je verplicht bent om het ook uit te oefenen. Maar daar ben ik het niet mee eens. Verandering komt niet vanuit de politiek, maar vanuit mensen zelf."

Van Rooij zegt dat hij zich goed heeft ingelezen, maar zich niet kan vinden in een specifiek partijprogramma. "Er zijn weinig mensen die in mijn ogen te vertrouwen te zijn. Uiteindelijk stem je wel op een persoon en er zit er niet echt een bij van wie ik zeg: dat is hem."

Niet of blanco stemmen uit onvrede

Ook in de leeftijdscategorie van 35-64 jaar zijn er genoeg mensen die twijfelen aan de kracht van hun stem. "Stemmen heeft gewoon geen zin. Op wie moet ik stemmen dan?", vraagt ondernemer en zzp'er Mario Voorbij zich af. Hij stemt blanco, net als de vorige keren.

"De politici slaan wat mij betreft de plank volledig mis. Als je kijkt naar de cijfers, de coronamaatregelen, de financiële compensatie. Ik zou mijn vrouw uit mijn bedrijf moeten hebben ontslaan om 1050 euro steun per maand te ontvangen, terwijl ik elk jaar een ton belasting betaal."

Voor Voorbij is het geen kwestie van desinteresse. Hij was lange tijd betrokken bij de VVD en hun jongerenvereniging (JOVD). "Ik ben helemaal niet links of rechts. Maar ik ben afgehaakt du moment dat Rutte het stokje overnam. Ik ben nog steeds heel geïnteresseerd in de politiek, maar dit kan gewoon niet."

Niet stemmen uit protest

Als oud-journalist Cees Stolk uit het Groningse Nieuwolda niet stemt, is dat uit protest. Zijn woonomgeving staat vol met windmolens en er zijn plannen om nog ruim 500 windmolens erbij te bouwen in Groningen. "Dat daarover niet gecommuniceerd wordt, schoot mij in het verkeerde keelgat", zegt Stolk.

"Ik snap echt wel dat niet al mijn wensen in vervulling kunnen gaan. Maar, als je niet wordt gehoord en niet op waarde wordt geschat, wat heeft het dan voor zin om te stemmen?"

Voor Stolk is niet gaan stemmen een manier om aandacht te vragen voor zijn wanhoopskreet. "Het gaat niet om mij en niet alleen om het landschap, maar om wat het doet met de mensen hier."

Ook dominee en schrijver Wim Jansen stemt niet, naar eigen zeggen uit bezwaar 'tegen de technocratische cultuur in Nederland'. "De bestaande partijen opereren binnen het kader van wat er in onze cultuur gegeven is. Mijn visie valt daar eenvoudigweg buiten", zegt hij.

"Niet stemmen, mijn laatste centimeter vrijheid, is mijn laatste bastion van protest. Ik oefen meer invloed uit met mijn columns, mijn boeken en pastorale gesprekken, dan iemand die één keer naar de stembus gaat en zich voor de rest niet laat horen."

Niet stemmen vanwege corona

De 71-jarige Charlie Loos, pleitbezorger van een betere toegankelijkheid van openbare gelegenheden voor mensen met een handicap, wil niets liever dan stemmen. "Maar ik zit sinds 12 maart vorig jaar in quarantaine, huisarrest noem ik het zelf. En ik blijf thuis vanwege corona", zegt Loos. Ze baalt ervan dat ze niet naar de stembus kan. "Het is de allereerste keer dat ik niet stem."

Ook al zou iemand haar naar het stembureau willen brengen, Loos gaat niet. "Tussen de hokjes zit geen anderhalve meter. De meeste stembureaus hebben maar één ingang en dan moet ik met mijn rollator door smalle gangen."

Loos pleit al lange tijd in Den Haag voor een speciale stemmachine voor mensen met een handicap. "Waarom kunnen we niet digitaal stemmen? Onze belastingaanslagen worden toch ook per DigiD verzonden."

Corona houdt andere mensen ook weg van de stembus: