Nederlandse capaciteit voor vullen van vaccinflesjes onbenut, experts bezorgd
Coronavaccins hebben vaak al een behoorlijke wereldreis gemaakt voordat ze in een arm terechtkomen. Zo worden de Janssen-vaccins voor de EU in Leiden geproduceerd, maar gebeurt het 'afvullen' van de flesjes nu nog in de Verenigde Staten. De vaccins moeten dus heen en weer worden gevlogen.
Het afvullen kan ook dichter bij huis, zegt Alexander Willemse, ceo van het bedrijf BioConnection uit Oss. "Wij zitten op een uur rijden van Leiden en kunnen dit jaar negen miljoen flacons vullen." Volgend jaar loopt dat volgens hem op tot dertig miljoen. "Maar als je uitgaat van vijf doses per flacon, kunnen we dit jaar dus 45 miljoen vaccindoses afvullen."
Het bedrijf heeft jaren gewerkt aan een nieuwe afvulmachine voor steriele farmaceutische producten. Vanaf april kan die machine draaien. Ondanks gesprekken met vaccinmakers Janssen, Pfizer, Moderna en AstraZeneca, is er vooralsnog geen interesse in de Nederlandse "fill and finish"-capaciteit - zoals dat in het jargon van de sector heet.
Voor het bedrijf uit Oss inmiddels reden om naar andere vaccinmakers te kijken. Willemse sluit een toekomstige deal met Chinese partijen of de Russische Spoetnik-vaccinmakers niet uit. "Ja, ook prima als het uiteindelijk een vaccin wordt dat hier in Nederland nooit toegelaten wordt".
Verbazing
Verschillende deskundigen zeggen tegen de NOS verbaasd te zijn over de omvangrijke onbenutte afvulcapaciteit voor vaccins in Nederland. "De productie van vaccins is natuurlijk een bottleneck, maar ik begreep dat er ook bij het afvullen juist grote tekorten waren", zegt Gideon Kersten, bijzonder hoogleraar vaccinontwikkeling en oud-directeur van vaccin-onderzoeksinstantie Intravacc.
"Ik zou het toejuichen als alle beschikbare vulcapaciteit snel wordt ingezet. Het liefst om vaccins te helpen maken voor landen die nu nog achteraan in de rij staan, zoals in Afrika en Azië. Welke vaccins dat zijn doet er niet toe, als ze maar goed werken en veilig zijn", zegt hij.
Kersten ziet ook een risico in het "weggeven van de Nederlandse vulcapaciteit" aan buitenlandse vaccinmakers. De bewuste bedrijven vullen namelijk ook flesjes met andere vaccins en medicijnen. Als de Nederlandse afvulcapaciteit nu alleen wordt ingezet voor coronavaccins, kun je die later niet meer gebruiken voor andere producten die je nodig hebt. Verschillende internationale vaccin-organisaties wezen eerder deze week ook op de potentiële impact van de coronavaccinproductie op andere noodzakelijke producten.
"De focus van afvulbedrijven is nu gericht op coronavaccins, dus tekorten bij andere producten is een reële dreiging", zegt Willemse van BioConnection. "Daar komt bij dat de materialen zoals flesjes schaars beginnen te worden. De levertijd voor flacons is nu een jaar. Ook wij hebben maar alvast wat gehamsterd. Eigenlijk wil je gewoon meer regie vanuit de overheid, maar die laat het nu aan de markt."
Totale afvulcapaciteit onbekend
Volgens Kersten is het belangrijk om de wereldwijde afvulcapaciteit snel goed in beeld te krijgen. Dat blijkt een uitdaging, want zelfs de internationale federatie van farmaceutische producenten weet het niet. De organisatie schrijft in een deze week verschenen rapport (.pdf) dat er "geen accurate schattingen zijn van de wereldwijde afvulcapaciteit".
Demissionair minister De Jonge van Volksgezondheid wil eveneens graag meer duidelijkheid over de Nederlandse productiecapaciteit van vaccins. Vorige maand stelde hij vaccin-gezant Hans Schikan aan om het een en ander in kaart te brengen. Het rapport van Schikan wordt op z'n vroegst volgende week verwacht.
Het ministerie noemt het "de inzet om zoveel mogelijk productie plaats te laten vinden in de EU, waaronder in Nederland". "Dat geldt ook voor de leveringen van Janssen."
Farmaceut Janssen laat dit kwartaal de flacons met het vaccin nog afvullen in de Verenigde Staten. Het volgende kwartaal moet het afvullen ook in Europa plaatsvinden. Details over welke bedrijven dat moeten doen wil het bedrijf niet geven, maar het gaat dan waarschijnlijk om bedrijven in Spanje en Italië. Nederland wordt niet genoemd.
