Anti-Iraanse krachten opgelucht na Amerikaanse luchtaanval in Syrië

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

"Er hing al dagen een vraag in de lucht, en vandaag kwam het antwoord," zegt Midden-Oosten correspondent Daisy Mohr. Ze vat samen hoe het Midden-Oosten reageert op de eerste militaire aanval door de Amerikanen sinds het aantreden van president Biden.

Vannacht voerde de VS luchtaanvallen uit op doelwitten in het oosten van Syrië, die bemand waren door pro-Iraanse milities. Lokale bronnen in het Syrisch-Iraakse grensgebied spreken van ten minste 17 doden.

Het was een vergeldingsactie voor een dodelijke raketaanval op een militaire basis in de noord-Iraakse plaats Irbil op 15 februari. Die aanval werd toen opgeëist door een pro-Iraanse militie, een van de twee die vannacht doelwit waren. Na de aanslag in Irbil volgden er aanslagen op een Amerikaanse basis vlakbij Bagdad en op de Groene Zone, het deel van de Iraakse hoofdstad waar Amerikaanse en andere buitenlandse ambassades liggen.

"Het Midden-Oosten zat de afgelopen weken in een testfase," zegt Daisy Mohr. "Alle groeperingen in de regio wilden weten hoeveel bewegingsruimte ze zullen hebben nu Biden aan de macht is. Gaat hij inderdaad anders reageren dan Trump? Een reactie van de Amerikanen liet lang op zich wachten, was het gevoel in deze regio."

Geen gejuich

Dat betekent niet dat mensen nu staan te juichen om weer een Amerikaanse bombardement, voegt Mohr toe. Maar sommigen zagen in de lange stilte van Amerikaanse zijde een mogelijke teken van zwakte. Onder hen bestaat de vrees dat Biden flexibeler zal zijn ten opzichte van de milities die steun genieten van Iran. Hij wil namelijk de banden herstellen met Iran en de zogeheten Iran-deal nieuw leven inblazen om de nucleaire ambities van Teheran aan banden te kunnen leggen.

Dat baart zorgen bij de rivalen van Teheran, zoals Saudi-Arabië en een groot deel van de soennitische wereld in andere Arabische landen, zo legt Mohr uit. "Het gebrek aan een Amerikaans militair antwoord op de bombardementen leidde tot veel commentaar. Men was bang dat Biden in de gretigheid om een deal met Iran te sluiten de milities ermee zou laten wegkomen. Maar dit is een duidelijk signaal van Biden."

Sommige Arabische commentatoren reageren dan ook positief op het nieuws, zoals op Twitter te zien is.

Het signaal van Biden is voor de Saudi's extra welkom, want de verhoudingen met hun bondgenoot de VS staan onder druk. Biden uitte al tijdens zijn verkiezingscampagne kritiek op de warme banden die zijn voorganger Trump met de Saudi's onderhield. Vandaag werd bekend dat Biden met de Saudische koning heeft gebeld, in afwachting van een rapport over de moord op de journalist Jamal Khashoggi. In dat rapport wordt de betrokkenheid van kroonprins Mohammed bin Salman bij de moord beschreven.

"Maar de Amerikanen zullen hun belangrijke bondgenoot heus niet zo maar aan de kant zetten," zegt Mohr. "Het is bovendien balanceren voor Biden omdat Saudi-Arabië niet gewend was om van Trump een lesje te krijgen."

Ook kritiek op Biden

Er is na de luchtaanval van de Amerikanen ook kritiek te horen. Vandaag noemde Syrië de aanslag op haar grondgebied "laf," een schending van het internationaal recht en "een negatieve indicator van het beleid van de nieuwe Amerikaanse regering." Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken veroordeelde het bombardement. Minister Lavrov riep Biden op om zijn positie ten aanzien van Syrië met Rusland te bespreken. Het Iraakse leger zegt dat het geen informatie deelde met de Amerikanen over de locatie van militiebases vooraf aan de luchtaanval vannacht.