Hans van Mierlo tijdens formatie 1994
NOS Nieuws

'In 1994 paleisruzie tussen koningin en Van Mierlo'

Tussen koningin Beatrix en D66-leider Hans van Mierlo woedde in 1994 een "paleisruzie". Dat staat in dagboeknotities uit die tijd van Van Mierlo. Journalist Hubert Smeets schrijft erover in een biografie van de D66-politicus die morgen verschijnt: Een wonderbaarlijk politicus, Hans van Mierlo 1931-2010. De Volkskrant citeerde vanmorgen als eerste uit het boek.

D66 boekte in 1994 een grote verkiezingsoverwinning en Van Mierlo was een groot voorstander van een kabinet zonder het CDA. Toen de formatie in een impasse verkeerde, vroeg de koningin Van Mierlo, volgens zijn eigen aantekeningen, of hij het land onbestuurbaar wilde houden. "Het vaderland wacht op u, mijnheer Van Mierlo. (..). Als u niks doet, wordt u terzijde gezet."

Anderen ergerden zich aan hem

Van Mierlo zou daarop hebben geantwoord dat hij zijn partij niet wilde opofferen aan iets wat hij niet kon uitleggen aan de kiezers en dat hij niet vond dat het "CDA kon aanschuiven bij PvdA en D66." "Daar keek ze van op", citeert Smeets het dagboek van de D66-voorman. Op een bepaald moment zou de koningin in een ander gesprek met Van Mierlo "vals" zijn geworden. Ze vertelde hem dat anderen zich aan hem ergerden, staat in het dagboek.

Smeets schrijft verder onder meer dat de koningin volgens Van Mierlo "met bijna haat" in haar stem sprak over wat er met het CDA was gebeurd. (Die partij leed in 1994 een enorme nederlaag). Ze zou "erschüttert" zijn geweest over "wat ze Lubbers hebben aangedaan. En Brinkman trouwens ook. En Hirsch Ballin." Die drie waren toenmalige kopstukken in het CDA.

Kok aangebrand

In het boek van Smeets staan ook kritische citaten van Van Mierlo over PvdA-leider Kok. "Kok is een korzelig mens, die z'n best doet om niet permanent in een staat van aangebrandheid te verkeren." En iets verderop: "Kok kijkt me duister aan. Heeft een klassieke pestbui."

Iets later in de formatie forceerde de koningin een doorbraak. Toen de adviezen niet één kant op wezen, vroeg ze Kok als informateur een concept van een regeerakkoord te schrijven en dat ontwerp voor te leggen aan verschillende partijen. Kok kwam daarna tot de conclusie dat PvdA, VVD, D66 en CDA allemaal positief op zijn ontwerp reageerden, maar hij koerste aan op een coalitie van de eerste drie partijen en die kwam er uiteindelijk ook: het eerste paarse kabinet onder leiding van Kok.

Pokeren op hoog niveau

In het NOS Radio 1 Journaal zei biograaf Smeets vanochtend dat Van Mierlo onregelmatig een dagboek bijhield, maar dat hij het tijdens de verkiezingscampagne en de formatie van 1994 dagelijks aanvulde. Smeets begrijpt dat hij Beatrix met zijn citaten "misschien een beetje in een moeilijk parket heeft gebracht", omdat het staatshoofd onschendbaar is.

"Maar ik heb een biografie geschreven van Hans van Mierlo. Dus ik beschrijf de kabinetsformatie van 1994 min of meer vanuit het perspectief van Van Mierlo. Zijn aantekeningen zijn voor mij van belang om te laten zien dat hij in die maanden echt op een heel hoog niveau gepokerd heeft."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl