10 jaar na Chemie-Pack: schoonmaak bodem nog lang niet klaar
Tien jaar geleden brak er een grote brand uit bij Chemie-Pack in Moerdijk. Een medewerker poogt met een gasbrander een bevroren pomp te ontdooien. De pomp vat vlam en een vuurzee verspreidt zich razendsnel over het terrein, dat vol staat met chemicaliën en andere brandbare producten.
Tot in de Randstad en Midden-Nederland moesten mensen hun ramen en deuren gesloten houden. Bij de brand vielen geen doden of gewonden. Wel meldden in de dagen na de brand 545 mensen zich met gezondheidsklachten (.pdf). Ook lekten honderden verschillende chemicaliën de grond in. Het bodemreinigingsproces loopt al jaren en gaat de goede kant op, maar is nog lang niet klaar.
"Toen ik gebeld werd in de auto, zag ik de rookpluimen al over het Hollands Diep komen", herinnert burgemeester Jac Klijs zich vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. Klijs is nu burgemeester van Moerdijk, maar in 2011 vervulde hij die rol voor het nabijgelegen Hoeksche Waard. "Ik zei tegen mijn vrouw: dit is foute boel."
De Onderzoeksraad voor de Veiligheid concludeerde in 2012 al dat de crisiscommunicatie rond de brand een chaos was. Dat erkent ook Klijs: "Op regionaal niveau ging het prima, maar de afstemming tussen de regio's Midden- en West-Brabant en Zuid-Holland verliep niet altijd even vlekkeloos."
"Iedereen communiceerde voor zich en dacht het 't beste te doen. Dat heeft veel ellende veroorzaakt", stelt Klijs. "Tegenwoordig doen we dat veel eenduidiger; we hebben veel geleerd van het incident."
"De brand heeft een geweldige nasleep gehad", concludeert Klijs. Het voormalige terrein van Chemie-Pack is nog altijd onbruikbaar. "Op enig moment wordt het weer opnieuw uitgegeven als bedrijventerrein, maar nu is het nog een kale vlakte vanwege met name de bodemverontreiniging."
Volgens projectmanager Sjouke Koen is de situatie uniek: "Het is een heel gevarieerde cocktail aan verontreiniging die hier in in de grond zit." Hij is namens techniekbedrijf Heijmans verantwoordelijk voor het reinigen van de bodem van het oude Chemie-Packterrein.
"Aan het begin ging het om meer dan honderd verschillende chemische stoffen", zegt Koen. "Dat is inmiddels aanzienlijk teruggebracht, maar sommige zogenoemde dominante stoffen zitten nog steeds in de grond."
Met kilometers aan buizen creëren we een optimale omgeving voor bacteriën om hun werk te doen: chemicaliën afbreken.
Nadat de bovenste bodemlaag in de eerste jaren na de brand was gereinigd, is men gestart met het verwijderen van de gifstoffen uit diepere bodemlagen. Daarvoor worden bacteriën gebruikt die het gif afbreken, vertelt Koen.
"Die zitten van nature al in de grond, maar door middel van een kilometers lang netwerk aan leidingen is er een zo optimaal mogelijke omgeving gecreëerd voor die bacteriën om te groeien en hun werk te doen." Denk bijvoorbeeld aan extra voeding en zuurstof. Ook het bodemwater wordt gereinigd. "Dat pompen we omhoog naar bassins, waarin ook bacteriën zitten die dat bodemwater reinigen."
Volgens Koen loopt het project nog tot in 2028. "Maar de grond is nu feitelijk alweer schoon genoeg voor het vervullen van industriefunctie", stelt hij. Toch houdt de provincie het terrein voorlopig nog leeg: eind 2023 moet de grond helemaal schoon zijn en daarna wordt de bodemkwaliteit vijf jaar lang in de gaten gehouden, voordat er weer gebouwd kan worden. "Gebruik van de locatie is voor die einddatum al wel weer mogelijk, als het de sanering niet belemmert", stelt een woordvoerder van de provincie Noord-Brabant.
